Molen Olijmolen aan de Nude, Wageningen

Wageningen, Gelderland
v

korte karakteristiek

naam
Olijmolen aan de Nude
modeltype
Onbekende windmolen
functie
oliemolen
bouwjaar
verdwenen
toestand
verdwenen
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
16862
oude dbnr.
V16862
Meest recente aanpassing
| Conversie

locatie

plaats
Wageningen
plaatsaanduiding
bij het einde van de haven
gemeente
Wageningen, Gelderland
streek
Veluwe
geo positie
X: 173553, Y: 441573
N: 51.96228, O: 5.65715

constructie

modeltype
Onbekende windmolen
krachtbron
wind
functie
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
verdwenen
bouwjaar
verdwenen
geschiedenis
Blijkens een stuk in het het Oud Archief Wageningen, inv.no. 8. Resolutieboek, fol. 1. 6 oct. 1730, werd deze oliemolen in 1730 opgericht:
Praesentibus de Heeren B. Lutteken, P. Suermondt en J . v. Schuylenborgh met de gecommitteerden van de gemeente. Heeft de Heer van Schuylenborgh aan haar WEd. en Achdre. rapport gedaan hoe dat met den Heer van Rosendael en de gecommitteerden van de gemeente met Antonij van der Hart voor de helftte en Bartholt en Jan Suermondt voor d'andere helftte waaren overkomen op approbatie van haar WEd. en Achdre dat se den oliemolen en 't backhuys souden setten op het dyckje daar de ijpebomen geplant syn ....

De molen werd "op het dijckje" gebouwd met als doel om zo hoog mogelijk te staan om zo een goede windvang te hebben.
Uit het Haarstedengeld van 1749 blijkt dat ene Teunis Cornelisse "olijmolenaar" op de molen was.
Op een detail van de tekening van Hoogers uit 1786 staat de molen met vier volle zeilen getekend, in bedrijf dus.
De molen was van hout en achtkant van vorm aan de beschaduwde vlakken te zien; waarschijnlijk was de romp met riet gedekt.

Een andere vermelding van de oliemolen bij de Haven dateert van 1739, als plaatsbeschrijving bij de aanleg van een scheepstimmerwerf.

De oliemolen staat afgebeeld op een tekening van H. Hoogers, 1786 "Wageningen ten suijt-oosten geteekend" en op een aquarel "Zicht op Wageningen" ca. 1828, van de Wageningse 'verwer en glazenmaker' Wemerd de Beedt (1774 -1843).

In de Staat der Stad Wageningen, 1808 is er sprake van o.a. een wind-koorn, oly en runmolen, dan nog een rosolymolen en eene bierbrouwerij, zijnde er in het afgelopen jaar bij de wind olymooien nog aangelegt een pel- en houtzagerij, wordende door dezelfde windvlugt gedreven".
In hetzelfde archief wordt in 1808 genoemd "een rosoliemolen annex zeepziederij". Er was dus een rosoliemolen aan het zeepindustrietje verbonden.

Bronnen:
- Verdwenen molens, art. door A.G. Steenbergen in Contactblad Historische Vereniging Oud Wageningen , maart 1977.
- Nieuws van de Werkgroep „Molens in Wageningen”, art. door Hans Dobbe in Contactblad Historische Vereniging Oud Wageningen , maart 1981.
- Nieuws van de Molenwerkgroep „Molens in Wageningen”, art. door Hans Dobbe in Contactblad Historische Vereniging Oud Wageningen , november 1981, pag. 60-61.

Blijkens het kadaster van 1832 was toen de zeepziederij verplaatst naar de voormalige plaats van de wind-oliemolen.

aanvullingen

trivia
Missive van het Hof aan die van Wageningen, houdende bevel om Johan Bongert te verbieden een olie-molen te zetten ter plaatse in het klaagschrift van Fred. van Stralen c.s. vermeld, en hem te gelasten, in overleg met den Magistraat een plaats te kiezen, die geen gevaar voor brand oplevert.
Bron: Geldersch Archief, Brieven van en aan het Kwartier van Veluwe, 24 juli 1581.
-----

Aankondiging van de verkoop om contant geld op het erf van Jan Rutgers aan de Haven op woensdag 11 januari 1888 ten overstaan van notaris J.M.F. van Everdingen te Wageningen:
Den geheelen afbraak van een houten molen, bestaande uit: as, wieken, kamwielen enz., alsmede den opstand daarvan zijnde zware stijlen, bindten, komkeels, trappen, planken, brandhout, enz., alles van zwaar Eiken en Greenen hout. Te zien des morgens vóór de verkooping, op gemeld erf.
Bron: De Neder-Veluwe, 5 jan. 1888 (Contactblad Historische Vereniging Oud Wageningen ).

NB Welke molen dit betreft is ons niet bekend. Jan Rutgers (1851-1924) was voerman en stalhouder, en woonde op de boerderij Nude 1 (in 1832 eigendom van Arnoldus Wijnand Rutgers, ook al stalhouder). Was de afgebroken molen van elders afkomstig? Was er een relatie met de Eerste Nederlandsche Molensteenfabriek van Reyer Rutgers?
Red.