Molen Zaagmolen van Matthijs Visser, Zaandam-West

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1865

circa

verdwenen

circa 1873

geschiedenis

Op 13 november 1865 verzekerde Mathijs Visser een stokken-en veerzaagmolen ‘op het land, genaamd Het Kerkhofje.’ Het ging om een klein molentje, want de verzekerde waarde werd op slechts f. 800,- getaxeerd. De verzekering werd afgesloten via het Zaandamse assurantiekantoor Willem van Orden. Een naam van dit molentje werd niet genoemd .
Waar heeft deze molen gestaan? In Duizend Zaanse Molens (1950) van Pieter Boorsma komt de molen niet voor.
De neerlandicus dr. G.J. Boekenoogen, die in 1897 zijn woordenboek De Zaansche Volkstaal publiceerde, meldt dat Het Kerkhofje de benaming was voor een stuk land dat buitendijks in Westzaandam lag. “Ter plaatse is het oude kerkhof van Zaanden geweest,” zegt Boekenoogen. Dit land stond ook bekend als ‘het oude Hof of de Hoflanden.’
Het genoemde kerkhof was de begraafplaats van het middeleeuwse dorp Zaanden, dat door Westfriese invallers werd verwoest . De geschiedschrijver Hendrick Soeteboom noemde het land ook in zijn Zaanlants Arcadia, dat in 1658 werd gepubliceerd.
Ook Willem Buys Psz noemde het land, toen hij in 1918 zijn lijst van 812 molennamen publiceerde. Onder nummer 270 nam hij op De Hoop “een stuk land, genaamd Het Kerkhof van Saenden, gekocht door Lourens Hooglander voor f. 500,-, plok 14 gulden, behaald door Hendrik de Boer, 1 januari 1794. Het land ligt naast den molen de Hoop.”
Ook deze molen De Hoop is niet genoemd in Duizend Zaanse Molens. Duidelijk is eigenlijk alleen, dat het oeroude Zaanden ten zuiden van het huidige Zaandam lag. De exacte standplaats van het lattenzagertje van Mathijs Visser blijft daardoor voorlopig in het duister gehuld.
De molen werd door Visser in elk geval tot 13 november 1868 verzekerd. In de administratie van Van Orden dook op 4 april 1873 nog een zaagmolen zonder naam op. Dit keer was Hendrik Walch Pietersz de eigenaar. Ook dit molentje stond in Westzaandam. Walch verzekerde het molentje, waarvan zelfs geen standplaats werd vermeld, voor f. 1000,-. Vermoedelijk gaat het hier om dezelfde veerzager. De verzekering werd voor twaalf maanden afgesloten met de aantekening, dat er op de molen op 12 april 1873 een hypotheek was verstrekt door Gerrit Jut Klsz. In geval van brand moesten de verzekeringspenningen aan hem worden uitbetaald.

Tekst: Ron Couwenhoven, 10 mei 2012.