Molen Poldermolen bij Kasteel Heeze, Heeze

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1763

verdwenen

na 1776

geschiedenis

In 1760 kocht Jan Maximiliaan Baron van Tuyl van Serooskerken, Heer van Vleuten en Westbroek, de heerlijkheid Heeze. In 1762 kocht hij er voor ƒ 130 een watermolen bij van J. de Jongh te Budel. Onbekend is of het een nieuwe of een gebruikte molen was. In 1762 stierf Jan, en in 1766 zijn douarière, zij liet ondermeer de molen na. Daarna zijn er geen vermeldingen meer bekend.

In het kadaster 1811-1832 komt de molen niet meer voor, wel staat op de kadasterkaart nog een "waterkolk" aangegeven, die wellicht een restant van het molenwiel was.

Bron: Watermolens in Noord-Brabant vroeger en nu, Ir. Piet-Hein van Halder, 2010.

De watermolen bij het kasteel van Heeze (mijn boek 'Watermolens in Brabant', nr 42, blz. 157) was geen watermolen maar een windmolen, poldermolen.
Ir. Piet-Hein van Halder, 12 jan. 2016.
-----

Uit facturen voor de baron van Heeze uit 1763 blijkt dat Anton van Gogh een wipmolen had gedekt, "aan het Schep Rat degt gemacht en kookere gereet gemaakt" had, "aan de moole gemackt een water geut" en "nog door verzoek van den Heer Baron naar hollant geweest" was.
Verder is bekend dat Jan Geerit van Exel op 1 maart 1776 naar de watermolen ging om die op te zeilen. De molen stond "ontrent de wildbaan bij t Casteel tot Heeze".

Blijkbaar was er een gebied bij het kasteel in Heeze, een wildbaan, die door zijn ligging met wateroverlast te maken had. Er zijn in Heeze zelfs nog mensen die weten dat een weiland bij het kasteel “watermolen” werd genoemd. In 1760 kwam de heerlijkheid Heeze, Leende en Zesgehuchten in eigendom van Jan Maximiliaan van Tuyll van Serooskerken, afkomstig van Slot Zuylen bij Utrecht. Voor het oplossen van het probleem van wateroverlast zal de baron hebben teruggegrepen op een hem bekende oplossing: het bouwen van een wip- of kokermolen.

In Heeze zal het niet om zo’n grote wipmolen zijn gegaan omdat opvoerhoogte en te bemalen oppervlakte beperkt waren. Waarschijnlijk heeft de molen er maar enkele decennia gefunctioneerd, want anders waren er vast meer vermeldingen van geweest.

Bron: Uitgemalen. Poldermolen bij kasteel Heeze in 18e eeuw!, art. door Gerard Sturkenboom in Peellands Molennieuws 82, sept. 2014.
-----

Volgens de waterstaatskaart van 1877-1878 was er ten noordoosten van het kasteel een drassig gebied, waardoorheen de Reeloop stroomde/stroomt. Mogelijk was dit het te bemalen gebied?
Red.