Molen De Eerste Kalandermolen, Rotterdam

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1669

>

verdwenen

na 1796

geschiedenis

23-10-1669 Jacob Lois was een kundig vakman; hij gaf door de oprichting te dezer stede naar het voorbeeld van Leiden, Dordrecht en Amsterdam van een kalandermolen, dienend tot het afwerken, gladmaken en mangelen van laken, blijk dat hij streefde naar verbetering van de techniek van zijn bedrijf; deze eerste kalandermolen, bestaande uit een op rollen geplaatste, met steenen beladen bak, die door over raderen loopende touwen op de wijze van een mangel heen en weder kon worden geschoven, werd te Rotterdam in werking gesteld op 23 oktober 1669 op de Botersloot, die daarnaar volgens Lois de Calandergracht genoemd werd, hoek Krimpensteeg, strekkende tot achter aan de Luthersche kerk. 
Bij contract van 24 januari 1669 met de stad Rotterdam werd aan Lois octrooi verleend om een kalandermolen met „conroyerie" op te richten voor de tijd van 20 achtereenvolgende jaren; Lois bekende 24 september van hetzelfde jaar daarvoor van de stad ter leen te hebben ontvangen 40770 pond ijzeren ballast voor den bak van den voorzegden kalandermolen vereischt.

15-05-1669 kocht Lois kocht aan de Botersloot o. z. een groot woonhuis met tuin, mitsgaders drie andere huisjes daarnevens, zoowel op den hoek als in de Krimpensteeg, protocol nrs. 2519b, 2524,2525 en 2526 voor ƒ 10.000. Hier werd de molen gebouwd en bleef hij tot het laatst der eeuw in werking. 
Op 31 augustus 1676 overleed Jacob Lois.

Op 29-03-1691 verkocht Susanna Lois , erfgename van Jacob Lois en Eva van Minnebeek „beyde zaliger gedachtenis", nr. 2526, haar toebedeeld bij scheiding van 30 oktober 1680, terwijl nrs. 2519b, 2524 en 2525, bestaande uit huis, kalander-molen, mitsgaders al de gereedschappen daarbij zijnde, belend ten noorden door de erfgenamen van den heer Jacob Lois, 14 augustus 1698 door curatoren over de insolvente boedel van Adriaan Lois, een zoon van Jacob, verkocht werden aan Samuel Lois, oud-schepen, vroedschap en kapitein van de burgerij.

16-03-1694 Oprechte Haerlemsche courant
Men presenteert uyt’er hant te verkoopen een wel-door timmert Huys nevens een Neringhrijcke Kalander-molen de welcke de eenigste is binnen de Stad, met deszelfs Octroy , dat niemand geen Kalander sal vervorderen te stellen ; daer by alle de gereetschappen , daer toe beboorende, als mede een Thuyn daer achter; alle gelegen achter den anderen , staende op de Bottersloot tot Rotterdam , daer men de Gegadingden contentement sal doen , Sec.

23-08-1707 Ingevolge testament van 23 Augustus 1707 voor notaris Otto van Voorst verkochten op 22 juni 1708 de erfgenamen van den heer Samuel Lois aan Carel Hylandt, koopman, het huis „gewesene calander-molen nu door hem cooper affgebroocken en in een nieuw gebouw verandert".
Samuel overleed in oktober 1707, de oprichter van den kalandermolen was reeds in 1676 overleden en zijn zoon zette de onderneming met zo weinig succes voort, dat hij in 1698 failliet ging.

25-03-1717 Oprechte Haerlemsche courant
Tot Rotterdam is uyterhand te koop een schoon, hecht, sterk en wel doortimmert Woon-Huys, bequaem voor alle soort van Neringe, nevens een seer schoone en wel geordineerde Kalander-Molen daer achter, met een gang uytkomende op de Botersloot, seer bequaem om de Goederen daer door uyt en in te brengen, nevens een Octroy door haer Ed. Groot Achtb. de Heeren van de Wet, verleent om alleen te mogen Kalanderen binnen de voorsz. Stad en desselfs Jurisdictie met uytsluyting van alle andere; het voorsz. Huys en Kalander Molen is staende en gelegen in de Lomber-Straet het derde Huys van de oude Schotse Kerck: Ymand onderrichtinge begerende, adressere sig by Jacob van den Bosch in 't Hang, of by Adam van Gelder, Mr Metselaer op 't Wolfshoeck, &c.

Bron: oa:De eerste kalandermolen in Rotterdam, door W. J. L. POELMANS.
Marja Mulder, 31 juli 2011.

30-04-1796 Rotterdamse courant
Op Woensdagden 11 Mey 1796, 's namiddags ten 3 uren, zal, door den Makelaar Hendrik van der Pals, te Rotterdam, publyk verkogt worden, (om gereedgeld) een hegt sterk huis, Kalander-Molen en Erve, benevens alle de Vaste en Losse Gereedschappen, daarin zynde, staande en gelegen in zekere Gang, uitkomende aan de westzyde van de Botersloot, binnen gemelde Stad; zynde daags voor en op den Verkoopdag te zien en nader te bevragen by gem. Makelaar.

30-04-1796 Rotterdamse courant
Rotterdam, publyk verkogt worden, (OM GEREEDGELD) een hegt sterk HUIS, KALANDER-MOLEN en ERVE, benevens alle de Vaste en Lossse GEREEDSCHAPPEN, daarin zynde, staande en gelegen in zekere Gang, uitkomende aan de Westzyde van de Botersloot, binnen gemelde Stad, zynde daags voor en op den Verkoopdag te zien en nader te bevragen by gem. Makelaar.

25-07-1811 Rotterdamse courant
Uit de hand te koop. eene extra zware Kalander-Molen, met deszelfs GESLEPEN ZARK, lang 12 en 1 half, breed 4 en 1 half voet, en dik 7 duim; benevens de verdere daarby behoorende GEREEDSCHAPPEN: Adres aan het Lotery-Kantoor van J. FR VOS, agter de Groote Kerk, te Rotterdam