Molen De Gortmolen / De Hooiberg, Amsterdam

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1614

verdwenen

1750

vervangen

opvolger

Amsterdam (De Hooiberg)

geschiedenis

In 1614 stichtte Dirk Philipsz. Gorter op bolwerk Anjeliers en Slotermeer een grutmolen in de vorm van een wipmolen met stelling.
Bron: "Rosmolens in Amsterdam 1519-1919", mr. J.H. van den Hoek Ostende, pag. 10-24. Jaarboek Amstelodamum 1981.
-----

Op 1 mei 1687 kocht Hermanus Gosink, brouwer in De Hooiberg, voor ƒ 2800 van Cornelis Douwesz. Vinck een in 1614 gebouwde grutmolen met werkhuis, woonhuis, loods, schutting en beplanting, alles op stadsgrond aan het einde van de Anjeliersstraat aan de Schans op het Anjeliersbolwerk, ook wel bolwerk Slotermeer geheten. De nieuwe moutmolen, een wipmolen met stelling, die we kennen dank zij een tekening uit Rembrandts school in de bibliotheek te Aschaffenburg, werd naar de brouwerij eveneens De Hooiberg genoemd.
Bron: artikel door J.H. van den Hoek Ostende.
Theo Bakker, 14 jan. 2012.
-----

Deze molen werd genoemd "de Gortmolen" toen Hendrick Willemsz een helft van de molen kocht van zijn vader Willem Allertsz Gorter in 1625:
"de helfte van den windmolen genaemt de gortmolen staende op 't bolwerck tegensover d'angeliersstraet met de halve huysinghe, halve schuyt ende vorder aencleven van dien" plus 1/2 van de windrechten. Willem Allertsz had zijn helft van de molen op 14 juli 1617 gekocht van Brechgen Cornelis.
[Bron: Stadsarchief Amsterdam Transportakten voor 1811: NL-SAA-21613139 30 Augustus 1625]

Dezelfde dag verkocht Jan Philipsz molenaer de andere helft "van een wintmolen genaemt de Gortmolen" aan Claes Thomas cuyper [?].
[Bron: NL-SAA-21613140 30 Augustus 1625]

Rond deze tijd (1625) verhuisde Jan Philipsz Schabaelje naar Alkmaar om doopsgezinde leraar [predikant] te worden. Allertsz verhuisde later ook naar Alkmaar.

Jan Philipsz Schabaelje en zijn broer Dirck Philipsz Schabaelje waren grutters op de Gortmolen. De doopsgezinde broers kwamen rond 1612 uit Walcheren en waren allebei zowel schrijver als molenaar. Brechtje Cornelis (zie boven) was de weduwe van Dirck en hertrouwde in Zeeland. Nadat zij een tweede keer weduwe werd, keerden zij en haar zoon, Cornelis Dircksz Schabaelje, terug naar Amsterdam en werden grutters op de molen op het bolwerk Rysenhoofd (database nr. 8079). Hendrick Willemsz werd ook eigenaar van 't Juffertje. Andere verwanten, Jacob Carelesz Schabaelje, Pieter Philipsz Schabaelje en Carel Schabaelje waren alle grutter in Amsterdam en allemaal lidmaat van de Waterlandse Doopsgezinde Kerk "bij den Toren" in Amsterdam.
[Bron: Piet Visser, Broeders in de geest. De doopsgezinde bijdragen van Dierick en Jan Philipsz. Schabaelje tot de Nederlandse stichtelijke literatuur in de zeventiende eeuw. 2 dl. Deventer, 1988]
Mary S. Sprunger, 19 april 2018.
-----

Testament van Hendrik Burger, molenaar van deze molen De Hooiberg, gedateerd 20 augustus 1738.
Bron: Stadsarchief Amsterdam.
-----

De molen werd in 1750 vervangen door een achtkante bovenkruier, die in 1872 verdween.