Molen Zaagmolen van Jan Dirksz. Calff, Koog aan de Zaan

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1614

verdwenen

voor 1627

geschiedenis

Deze zaagmolen werd recentelijk ontdekt door Ron Couwenhoven en is dus niet opgenomen in Pieter Boorsma’s molenbijbel “Duizend Zaanse molens” uit 1950. De naamloze zaagmolen werd hoogst waarschijnlijk in 1614 gebouwd, op 2 december van dat jaar verkreeg Jan Dirksz. Calff uit Westzaandam de windbrief voor deze molen uitgereikt.
De molen beschreven als “een moolentgen te stellen op de westzijde van de Saandijck om met een krek vierenbalcken te saagen”. Jaarlijks moest Calff en bedrag van Fl.3,00 aan windgeld betalen. Hoe en wanneer deze vroege houtzager verdween is niet bekend.

Bron:
“250 Zaanse molens” R. Couwenhoven 2001 blz. 18-19
F. Rol, Zaandijk
-----

Jan Dirksz Calff uit Westzaandam ontving op 2 december 1614 een windbrief om een ‘moolentgen te stellen op de westzijde van de Saandijck om met een krek vierenbalcken te saagen’. Hij zaagde dus vurenhouten balken. Schout en schepenen van de Ambachtsheerlijkheid Westzaanen registreerden deze molen op 31 december in hun Transportregisters en bepaalden, dat Calff jaarlijks met Kerstmis – te beginnen in 1615 – een windrecht van 3 pond Vlaamse Groten moest betalen. Dit stond gelijk aan ƒ 3 . Waar de molen van Calff werd gebouwd en wat voor type het was is onbekend. Vermoedelijk ging het niet om een bovenkruier. Daarvoor was het windgeld te laag. De standplaats was ongetwijfeld Westzaandam, waar Calff vandaan kwam. De later zo bekende Molenbuurt was nog in volle ontwikkeling en lege erven waren er genoeg aan de Zaan. Hoewel de Saandijck in de acte wordt vermeld, gaat hier niet om het dorp, maar om het kale stuk dijk tussen de toen nog geringe bebouwing tussen Zaandam en Koog aan de Zaan.

Tekst: Ron Couwenhoven, 10 mei 2012.
-----

De molen van Jan Dirksz Calff stond op het vijfde erf ten noorden van de Mallegatsluis.
In 1615 werd hij in de transportregisters genoemd als belending.
Op de kaart van de buitendijkse erven uit 1627 staat Calff als eigenaar van een leeg erf, toen was de molen dus weg.

Bron: "1100 Zaanse Molens", Ron Couwenhoven 2015, blz. 179.