Molen De Houtlust, Zaandam-Oost

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1870

verdwenen

1875

verbrand

geschiedenis

De Houtlust behoort tot de molens welke recent zijn ontdekt door dhr. R.Couwenhoven. Het bouwjaar van de Houtlust is niet bekend. Evenmin is het duidelijk tot welk type zaagmolen De Houtlust behoorde. Couwenhoven treft de molen voor het eerst aan op 23 december 1870. Op die dag liet Jacobus Wilson zijn zaagmolen De Houtlust tegen brand verzekeren voor een bedrag van Fl.2500,-. Door de verzekeringsmaatschappij werd gemeld dat er een kachel werd gestookt in de molen. Dit laatste duidt er in ieder geval op dat het hier geen paltrok betrof.
Begin 1875 liet Wilson een locomobiel plaatsen bij De Houtlust. Zo kon hij op windstille dagen evengoed productie maken. Door deze aanpassing liet Wilson de verzekeringspremie optrekken naar Fl.4500,-.
Het leek erop dat Wilson een vooruitziende blik had, want op 11 mei 1875 brandde De Houtlust tot de grond toe af. Er volgde geen herbouw.
(meer info op www.duizendzaansemolens.nl)

Bronnen:
- Het Molenmagazine nr. 2 juli 2002 R.Couwenhoven -artikel over de Houtlust
- www.duizendzaansemolens.nl R. Couwenhoven
F. Rol, Zaandijk
-----

Jacobus Wilson verzekerde op 23 december 1870 de zaagmolen De Houtlust in Oostzaandam via assurantiekantoor Willem van Orden in Zaandam voor ƒ 2500, waarbij de aantekening werd gemaakt dat in de molen een kachel werd gestookt. Dit werd door de verzekeringsmaatschappij goedgekeurd.
Deze molen wordt niet gemeld in het standaardwerk Duizend Zaanse Molens van Pieter Boorsma (1950). Veel bijzonderheden zijn er niet bekend. Zo werd het bouwjaar niet gevonden. Uit het feit dat in de molen een kachel gestookt werd kan worden afgeleid dat het hier om een bovenkruier ging.
Wilson verzekerde dezelfde dag twee partijen houtwaren. Eén deel lag op de molenwerf en was f. 1000,- waard. De tweede partij was opgeslagen op het erf van de oliemolen De Koe. Deze stond ten noorden van de Veeringsloot en ten zuiden van het Smaal. Dat is iets ten oosten van het huidige ziekenhuis De Heel en pal tegen de Coentunnelweg aan.
In de brandkroniek van Van Pomeren wordt gemeld, dat er op 11 mei 1875 een schuur van de lattenzager De Vechter aan het Smaal verbrandde. Boorsma bestreed dat en meldde dat die dag de kleine stoomzagerij van K. Wilson in het Oostzijderveld in vlammen opging.
Dit brengt ons iets dichterbij de standplaats van De Houtlust. De Vechter stond achter het Smaal. Oliemolen De Koe, waar een deel van de lading van De Houtlust was opgeslagen, stond daar vlakbij. Vermoedelijk moeten we De Houtlust ook aan het Smaal situeren. Dit was de stoomzagerij, die op 11 mei 1875 verbrandde en die door Van Pomeren als schuur werd aangemerkt. Het molentje stond op deze schuur en werd gebruikt om een cirkelzaag aan te drijven.
In de administratie van Van Orden werd op 23 april 1875 aangetekend, dat Jacobus Wilson een nieuwe verzekering ter waarde van f. 4500,- had afgesloten voor De Houtlust, een door stoom-en windkracht aangedreven houtzaagmolen. Deze verzekering was inclusief locomobile en cirkuleerzaag. Een locomobile was een verrijdbare stoommachine, die dus kennelijk bij de molen was geplaatst en gebruikt werd als er te weinig wind was om de molen te laten draaien.
Aan houtwaren werd die dag voor ƒ 1500 verzekerd. Ruim veertien dagen later ging deze molen dus in vlammen op. Herbouw volgde er niet.

Tekst: Ron Couwenhoven, 10 mei 2012.