Molen De Groene Molen / De Groen, Zaandam-West

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

< 1672

verdwenen

na 1763

geschiedenis

De Groene Molen, of kortweg De Groen, is een molen die door Pieter Boorsma niet werd opgenomen in zijn molenbijbel “Duizend Zaanse molens”. Door onderzoek van Ron Couwenhoven werd deze ‘nieuwe’ molen ontdekt.
Het bouwjaar van de Groene Molen werd echter niet gevonden. De molen werd voor het eerst genoemd bij een verkoop. Op 31 juli 1672 verkocht Gerrit Claesz. Hartogh de molen voor Fl.2200,- aan Willem Adriaansz. Volger. Willem Volger stierf echter kort na de aankoop van de molen, want op 25 november 1674 verkocht zijn weduwe de molen voor Fl.1975,- aan Gerrit Claesz. Koeter. Gezien de forse bedragen die voor de Groene Molen werden betaald, mag worden aangenomen dat het een goede productiemolen was, of dat de molen was omgeven door vele schuren en loodsen.
Op 4 juli 1680 werd de Groene Molen door de erven van Cornelis Pietersz. Boij verkocht aan Jan Dirksz. Gijsen. Hij betaalde Fl.4410,- voor o.a. de molen, een woonhuis en de houttuinen.
Hierna worden de gegevens over de Groene Molen erg summier, hij duikt pas in 1715 weer op, wanneer hij wordt genoemd als belending bij de verkoop van twee stukjes grond. In 1726 maakten drie schaatsers een tocht door de Zaanstreek. Tijdens deze tocht noteerden zij van iedere molen die zij passeerden, de naam, het type, de functie en de eigenaar van de molen. Het bleek dat de Groene Molen was ingericht als wagenschotzager en dat Walig Coensz. eigenaar van de molen was.
Wanneer de molen verdween is niet bekend. Op 5 mei 1763 werd de Groene Molen nog genoemd, toen het land waarop hij stond werd verkocht. Vermoedelijk werd de molen kort hierna voor sloop verkocht.

Bronnen:
- www.duizendzaansemolens.nl R. Couwenhoven
- “250 Zaanse molens” R. Couwenhoven 2001 blz. 17-18
F. Rol, Zaandijk.

NB De molen wordt wel door Boorsma genoemd, op pag. 93.
Red.
-----

De Groene Molen was een wagenschotzager, die in de Molenbuurt ‘omtrent het Bakkerspad naast De Blauwe Arend’ stond. Het Bakkerspad werd later bekend als het Blauwe Arendspad en liep net ten noorden van de latere spoorlijn naar Hoorn. De molens stonden aan de Zaan. Op 4 juli 1680 werd deze De Groene Molen door de erven Cornelis Pietersz Boij, die ook onder de naam Kees Koeter bekend stond, uit Zaandam verkocht aan Jan Dirksz Gijsen. Daarbij veranderde ook een huis, hooihuis, houttuinen en erf van eigenaar voor f. 4410,-. De eigendommen lagen ‘in het noordeinde van de Molenbuurt aan de Zaan, belend ten zuiden door de Walrot en ten noorden door Frans Walichsz Boij’. Tegelijkertijd ging ‘een houtzaagmolen, genoemd De Groene Molen met twee stukjes land van 370 ½ roeden, waar de molen op staat, belend ten zuiden en ten noorden door de erven van Claes Sijmonsz van der Busch.’ van de hand.
Met deze belendingen is wel iets merkwaardigs aan de hand, omdat de oliemolen De Witte Zwaan niet wordt genoemd, die al in 1649 werd gebouwd. Deze molen stond tussen De Blauwe Arend en De Walrot en had dus als belending van De Groene Molen moeten worden genoemd. Waarschijnlijk was dit een onnauwkeurigheid bij de registratie van de verkoop.
Acht jaar eerder Willem Adriaansz Volger kocht De Groene Molen op 31 juli 1672 van Gerrit Claesz Hartogh voor f. 2200,- . Hartogh bleek twee jaar later overleden. Zijn weduwe Trijn Gijsen verkocht op 25 november 1674 de molen toen voor f. 1975,- aan Gerrit Claesz Koeter. Bij deze transactie bleek dat Volger Hartogh indertijd een hypotheek van f. 1000,- had verstrekt, want in het contract met Koeter werd vastgelegd, dat hij op 1 mei 1675 f. 475,- aan Volger moest betalen en een jaar later nog eens f. 475,-. Er was dus nog maar f. 25,- afbetaald. Bij langer uitstel van de afbetaling werd een rente van 3 ½ procent per jaar vastgesteld en een opzeggingstermijn van drie maanden .
Na de transactie van 1680 werd het 35 jaar stil rond De Groene Molen, maar verdwenen was hij niet, want op 3 oktober 1715 werd hij weer genoemd als zuidelijke belending van twee akkers van 800 roeden, die door IJsbrand Sluyk aan Claas Dirksz Noomen werden verkocht .
Tenslotte noemden de drie schaatsenrijders Jacob van Sante, Cornelis Mens en Jan Bont, die in 1726 hun lijst van 534 molens samenstelden nog de wagenschotzager De Groen met Walig Coenas als eigenaar. Hoogstwaarschijnlijk ging het hier ook om De Groene Molen .

Tekst: Ron Couwenhoven, 10 mei 2012.