29-09-1784: Leeuwarder courant
ALzo de Koopman JOHANNES ZWART op 't Westeinde van Ameland, een Houtzaagmolen, laat Bouwen, staande en gelegen aan de Zuidwest kant van den Dorpe Hollum, op voorsz. Eiland, zoo word door dezen aan alle Kooplieden, Schippers, en alle Interessanten, en wie het zoude mogen aangaan, door dezen bekend gemaakt, om zig hier op te letten, wanneer men uit Zee op komt, en zynde voor Gaats van Ameland, by de Runde Ton, zoo hebt UE. de voornoemde Moolen, bezuijen de Kaap, en Kerktoorn van Hollum, laatende dezes passeeren voor een bekentmakinge; Hollum op Ameland, den 16 September 1784.
Johannes Tjallings Swart legde op 13 augustus 1783 de eerste steen voor een forse stellingmolen op zaagschuur met erbij een drooghuis. Pas na twee jaar kon het eerste hout worden verzaagd. De molen was toen nog niet bekleed. Het hout voor de houten schaliën moest nog worden gezaagd. Dat hout was afkomstig van de lading balken een gestrande bark die op 20 november op Ameland gestrand was.
De economische basis voor een dergelijk grote molen was toch te smal, want in 1802 verkocht Swart hem op afbraak aan Gerrit Groothuis. Op 30 juli begonnen "molemakers van Lieuwaarde" met de afbraak.
06-04-1805: Leeuwarder courant
Alle die geene welke iets te Praetendeeren heeft van, of Verschuldigt is aan de gerepudieerde BOEDEL van wylen Johannes Tjallings Swart, in Leven Mr. Bakker woonagtig in den Dorpe Hollum op het Eiland Ameland, gelieve daar van voor den 1 Juny 1805 aangave ofte Betaalinge te doen, ter Secrerarye van gemelde Eiland.
De molen zou "bij Deventer weder werden opgerigt". Waar dat was is nog onbekend, mogelijk betreft het De Vriendschap (Tenbruggencatenummer 02622 c).
Volgens De Utskoat nr. 76, dec. 1994, brandde de molen in Deventer in 1866 af.
- Kloosters, torens, kerken en molens op Ameland, schrijver en jaar onbekend. Met dank aan H. van der Kaay.
- De houtzaagmolen van Hollum, artikel door drs. D.M. Bunskoeke in De Utskoat nr. 37, maart 1985.
- "Wind scheppen op Ameland", Douwe de Boer en Warner B. Banga -
(ISBN 9789492052100 of hardcover 9789492052117)
04-01-1993: Leeuwarder courant : hoofdblad van Friesland
'JOHAN BAKKERSTRAAT' BLIJKT VERGISSING
Amelander straat heeft al veertig jaar verkeerde naam stelde dorpsbelang die vraag aan het gemeentebestuur. (Door Asing Walthaus)
WIE IS JOHAN BAKKER? Het moet een gewichtig man zijn, in Hollum op Ameland is in de jaren vijftig een straat naar hem vernoemd. Het zijn nooit de eersten de besten, die zo worden vernoemd. Toch weet geen inwoner van het dorp wie Johan Bakker was. Want hij heeft nooit bestaan, voorzover plaatselijke historici konden naspeuren. Wel leefde er twee eeuwen geleden een beroemde Johan Tjalling Zwart, of Swart, die van beroep meesterbakker was en in 1805 stierf. Een vergissinkje
Zwart was een welgesteld Hollumer aan het eind van de achttiende eeuw, zoon en kleinzoon van schippers, die merkwaardig genoeg de achternaam Bruin hadden. Hij bezat twee bakkerijen (een ervan in de tegenwoordige Johan Bakkerstraat), aan het zuiden van het dorp liet hij een houtzaagmolen bouwen, die na zijn dood naar Deventer is verplaatst en daar afbrandde. Aan de noordzijde zette hij een stenen herberg neer, die in geschriften uit die tijd het 'Groothuis' wordt genoemd, en tegenwoordig Hotel De Zwaan heet.
Vorig jaar kaartte plaatselijk historicus Pieter Jan Borsch het punt aan op de vergadering van dorpsbelang Hollum. Kan die naam niet verbeterd, vroeg hij zich af.