Molen Zonzeelsche watermolen (1e), Hooge Zwaluwe

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1801

verdwenen

1831

1830 of 1831 verbrand

opvolger

Hooge Zwaluwe (Groote Zonzeelsche polder (2e))

geschiedenis

HELKANT – Sommige plekken in het landschap laten hun verhaal maar moeizaam los. De Zonzeelse watermolen herontdekt. Met dank aan Martin Baselier, oud-bewoner van Helkant en op seniorenleeftijd geëmigreerd naar Breda. „Het gekke is“, zegt Baselier, „dat ik de foto van die molen al jaren had liggen, alleen wist ik niet dat het de watermolen was die halfweg Hooge Zwaluwe en Helkant stond. Dat kwam ik later achter, dankzij Ton Meesters uit Breda, voorzitter van de Vereniging De Westbrabantse Molens. Meesters kent alle molens van Nederland, ook de molens die verdwenen zijn. Hij wees me op die foto en toen ben ik verder gaan zoeken in archieven.“

Baselier is een al even fervent verzamelaar van ‘molengeschiedenis’. In alle Brabantse dorpen stond vroeger wel een korenmolen. Watermolens is een ander verhaal. Die stonden alleen op plaatsen waar het water problemen gaf, dus waar het water uit de laaggelegen polders gemalen moest worden. Tegenwoordig gebeurt het met elektrische gemalen.

Ooit stond aan de rand van de Groote Zonzeelsche Polder een molen die ongeveer de helft van de polder bemaalde. De molen stond ‘aan de boezem’ in de Helkant, onder Hooge Zwaluwe. Met twee schoepraderen maalde de molen het water uit de polder in de boezem.

Die boezem was een binnenmeer van vijftien hectare waarvan de noordelijke oever zich uitstrekt totaan de plek die in de volksmond het drenkelingenkerkhof wordt genoemd omdat er ooit op de oevers van het Hollandsch Diep aangespoelde schipbreukelingen waren begraven.

Baselier: „De Zonzeelse Polder lag laag en was dikwijls drassig. Er was geen goede afwatering. Daarom moest er in 1801 een molen komen. Toen besloot men ‘op een half uur afstand ten zuiden van Hooge Zwaluwe een watermolen te bouwen’. Of daar eerder molens hebben gestaan, weten we niet. Door blikseminslag brandde de molen af, maar hij werd herbouwd.

Bron: BN de Stem 10 nov. 2006.
jnjv
-----

De molen verbrandde op 22 april 1831 ten gevolge van een blikseminslag.
Jaap de Vries, 24 februari 2009.
-----

De molen had twee schepraderen en verbrandde in april 1830. Omdat het malen met twee schepraderen niet voldeed, kreeg de opvolger er slechts één, maar wel een grotere vlucht.
Bron: archief Ten Bruggencate.
-----

Blijkens de kadasterkaart 1811-1832 had de molen een vierkante onderbouw, een wipmolen dus.
-----

De molen verbrandde in 1830 tengevolge van blikseminslag.
Bron: "Statistiek Tableau der Polders in Noord-Braband", A. de Geus en E.C.B. van Rappard ('s-Hertogenbosch 1843).