Molen De Nieuwe Kraan, Arnhem

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1610

verdwenen

1824

afgebroken

geschiedenis

De eerste kadekraan bij de Arnhemse haven werd in 1449 gebouwd buiten de Rijnpoort, en werd door de stad verpacht aan een Craanmeester. In 1526 werd deze houten tredmolen vernieuwd, echter in 1539 door hoog Rijnwater "omvergeworpen". Pas in 1569 werd daarna weer een nieuwe Oude Kraan gebouwd, in 1610 werd hij verplaatst naar een beter geschikte plek aan de Nieuwe Kraan.

In 1787 beschreef Jan Willem Gensel de kraan als volgt: "Dit is een hout gebouw, sijnde van binnen voorzien mit een van buyten uytsteekende windasbalk en van binnen mit twee grooten raaden draayende aan een overent staand balk, daar de pakgoederen mee opgeloopen worden, staande booven op den dijk van de haaven, sijnde int jaar 1782 int geheel verneut."

Daarna moet de kraan zijn vervangen door een stenen romp met een giek op de draaibare kap, een bovenkruier dus met een tandkranskruiwerk. In de gemetselde cilindrische romp bevonden zich twee tredmolens met een diameter van 4½ à 5 m, waarin meerdere mannen liepen. Met de giek en een overbrenging van 1300 op 1 kon men zo zware vrachten uit schepen tillen, zoals molenstenen.

In 1824 werd de Nieuwe Kraan vervangen door een ijzeren stoomkraan.

Bron: Arnhemse molens en hun geschiedenis, Dr. G.G. Janssen, 1999.
Verzameling H. v.d. Kaay.