Molen Rozendaalse molen, Zuuk

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

< 1539

verdwenen

1746

gesloopt

opvolger

Epe-Zuuk (De Kopermolen)

geschiedenis

Onder de Veluwse plaatsen waar door water aangedreven molens werden gevonden komt ook het dorp Epe voor met een negental molens. Tot een der oudste molens kunnen we ongetwijfeld de kopermolen in Zuuk rekenen.

Al vroeg in de 16e eeuw komen we de molen in archiefstukken tegen. In 1539 verkochten Sander Bentinck en zijn huisvrouw Johanna aan Zeger van Arnhem hun waterkorenmolen gelegen in het kerspel van Epe in de buurtschap Zuyck. Het geslacht van Arnhem was ook eigenaar van het kasteel Rosendaal bij Arnhem en dit is mogelijk de oorzaak dat de Zuukermolen tot in de 19e eeuw bekend heeft gestaan onder de naam Rosendaalsmolen. In 1686 werd de molen met water en grond door Elisabeth van Arnhem in leen opgedragen aan de Staten van Gelderland. In 1708 werd haar zuster Johanna Margaretha van Arnhem, Vrouwe van Rosendaal, gehuwd met Johan van Arnhem met de molen beleend.

In 1706 veranderde de molen, tot dat toe een korenmolen, van bestemming. In dat jaar werd de molen met water en grond verpacht aan de papiermaker Wolbert Adriaens Hafkamp en wel voor de tijd van 30 jaar. Hafkamp verbouwde de korenmolen tot papiermolen en bouwde er zelfs nog een molen bij. Na het overlijden van Johan van Arnhem en zijn echtgenote vererfde de molen op de familie Torck. Deze familie stelde blijkbaar meer prijs op contanten want in 1726 verkocht Lubbert Adolf Torck mede namens broer en zusters het geheel aan pachter Wolbert Hafkamp voor de som van 4100 gulden.

Hafkamp gaf in 1731 zijn toestemming voor de afbraak van de ondergelegen korenmolen van Gerrit Gerritsen, omdat hij er eigenlijk alleen maar voordeel van had. Doordat er terplaatse van de molen van Gerrit Gerrits niet meer gestuwd werd zakte het waterpeil van zijn onderbeek en Hafkamp kreeg zodoende 1 voet en 2½ duim meer verval. Dit gaf Wolbert de mogelijkheid een groter waterrad aan zijn molen te maken en dus meer vermogen te verkrijgen.

Het papierbedrijf van Hafkamp, bestaande uit twee papiermolens met elk 4 stuks vijfhamerbakken bleek naderhand niet zo bijzonder te hebben gefloreerd. Na de dood van Wolbert Adriaans Hafkamp en zijn vrouw Willemina Brouwer werd zoon Jan Wolberts Hafkamp opgescheept met een zogenaamde desolate boedel, d.w.z. een erfenis waarvan de schulden de baten verre te boven gaan. De landdrost van Veluwe benoemde dan ook een tweetal personen tot curatoren van deze failliete boedel. De Vaassense papiermaker Jacob Bloemkolk en zijn plaatsgenoot koster Hendrik van Wezel werden op 30 juni 1745 als zodanig aangesteld. Samen met de Eper schout werd dan ook tot verkoop van de onroerende goederen overgegaan. Na "voorafgaande publicatiën en biljetten alomme gepubliceert en aengeslaegen" vond op donderdag de 4de november 1745 de inzet plaats. Het geheel wordt als volgt omschreven: "Huys, Hof, Bouwschuere en twee hangschueren, Twee Papiermolens ider met vier vijfhaemersbakken, koperen liemketel en blase. De grond waar op de papier-molens staen, aismede den Hof daar bij, naast het Witteveen aen, sijnde voormaels wijer geweesten tot Hof gemaekt met een hoek zaeyland aen dese hof gelegen genaemt den Zaeywyer,alsmede een weijde daar agter aen, waarin vijf beesten of wel meer sijn geweijd en het holtgewas dat seer consideraebel is bij dit goed gehorende. Alsook de erfpagt van het waeter het welk van ouds op een watercoornmolen die daar heeft gelegen heeft gelopen en nu op gemelte papiermolens van wijlen Wolbert Adriaens loopt". Als jaarlijkse erfpacht van het water diende 3 gulden betaald te worden aan de Rekenkamerin Gelderland terwijl aan ordinaire verponding (belasting) jaarlijks een bedrag van 5 gulden 6 stuivers en 8 penningen op tafel moest komen. Het onderhoud van bruggen en verlaat waren uiteraard voor rekening van koper. De hoogste inzetter had voor het totaal een bedrag van zes duizend gulden over. De toeslag op 11 november gaf een behoorlijke verhoging te zien nl. ƒ 7090,= met als gelukkige eigenaar de Heer Frans Jan Haack. Deze koop werd het begin van een nieuwe periode in de molengeschiedenis van de Rosendaalse molen.

Na koren en papier voelde de nieuwe eigenaar meer voor een kopermolen. Een branche waarin hij goed thuis was en hij ging dan ook met grote voortvarendheid van start. De 30-jarige Hendrik Sturris Rademaker met de zeven jaar oudere Jan Jansen Huisman en als derde man Jan Sanders van Loohuysen, die net Abraham gezien heeft, verzorgden in april 1746 de vereiste sloopwerkzaamheden. De beide waterraderen, de ene met een diameter van 7 voet en 5 duim en het andere dat 1½ cm kleiner was, werden verwijderd en vervangen door een nieuw exemplaar met een middellijn van 8 voet en 2½ duim. Bij het timmeren van het nieuwe molenhoofd vond men de oude aanleg van de voormalige korenmolen terug, die nog in zo'n goede conditie was dat er zo weer op verder gebouwd kon worden. De bekendijken die erg in verval waren werden hersteld en de voormalige stuwvijver kreeg zijn oude functie terug.

Bronnen:
- Nederlandse Molendatabase.
- Papiermolens op de Veluwe.