Molen Grutterij van Nicolaas de Visser, Gorinchem

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

< 1832

verdwenen

geschiedenis

De aankoop van Johan van Wesel betrof een huis, een mouterij en een erf met de drie kleine huisjes. Bier werd er niet meer gebrouwen, maar de mouterij was nog wel in gebruik voor het laten kiemen van gerst, nodig voor de bereiding van bier.

De nieuwe eigenaar had echter andere plannen met de mouterij. Hij installeerde er een grutmolen in voor het pellen van boekweit om grutten te krijgen en om de grutten te malen tot boekweitmeel. Het was een zgn. rosmolen, waarbij het maalwerk werd aangedreven door een in de rondte lopend paard. Het gruttersbedrijf was in die tijd een lucratieve bezigheid, want in korte tijd steeg het aantal grutmolens aanzienlijk. Om de bestaansmogelijkheden van de gevestigde grutters niet in gevaar te brengen, greep de overheid op verzoek van de grutmolenaars in. Hun aantal zou ten hoogste veertien mogen bedragen," welk getal later zou worden teruggebracht.

Toen Johan van Wesels weduwe in 1772 het huis, erf en de grutterij die helemaal doorliep tot aan de Molenstraat verkocht, bedong zij een prijs van f 5.050.'
Het huis met de achterliggende gebouwen had toen het nummer 866 op het kohier van de verponding.

Eigenaar van huis en grutterij was geworden Johan van der Jagt, een jongeman van amper 20 jaar. Volgens de akte waren bij het huis inbegrepen alle platen en meelbakken en de bij de grutterij behorende gereedschappen. Na veertien en een half jaar de grutterij te hebben geëxploiteerd, verkocht Van der Jagt zijn bezittingen aan het Eind aan Carel Bruijnis voor f 3.750 met inbegrip van enige losse goederen.
De grutterij was uitgerust met een dubbele waaier en een eest met ijzeren staven, alsmede voorzien van een complete snuifmolen voor de vervaardiging van sterk prikkelende snuiftabak, een gewild artikel in de 18e eeuw.

Rotterdamse courant, 26 januari 1786
"Men zal op Maandag den 13 February 1786, binnen Gorinchem by inzetting veilen en 14 dagen daar na finaal verkoopen, een Woonhuis met een complete GRUTTERY en een SNUIFMOLEN in dezelve, staande op het eind by de Waterpoort binnen Gorinchem. Nadere onderrigtingen te bekomen by den Notaris W. van Eeten."

Naar het zich laat aanzien geraakte Carel Bruijnis financieel in de problemen. Hij machtigde een procureur om zijn zaken te regelen en deze liet in 1817 het woonhuis van de grutter aan het Eind met de achterliggende grutterij tot aan de Molenstraat in het openbaar veilen. Het complex bracht f 2.549, op, voor welke som Wilhelmus Sebilla Bruijnis - zoon van Carel - eigenaar werd.

Als in 1832 het kadaster in werking treedt zijn het huis, de grutterij en het erf in bezit van de grutter Nicolaas Johannes de Visser; de kadastrale aanduiding luidde: sectie C nr. 747."

In 1834 kwamen de genoemde objecten in handen van zijn schoonzoon, de grutter Willem van Eijken."

Het was deze persoon die op 27 april 1869 een onderhands koopcontract sloot met zijn buurman Abram Quakernaat, waarbij huis, grutterij en erf in handen kwamen van de laatstgenoemde persoon.

Bron: Oud-Gorcum Varia, 1996-1 jg 13 nr 34
ISBN 1384-721X