De Ilper Jacob Jacobsz. Aris, wonende "een weynigh benoorden de bocht in den Ilp", kocht de omgewaaide Purmerlander korenmolen van de Vierschaar voor ƒ 425 met de bedoeling deze te Den Ilp (later gemeente Ilpendam) weer op te bouwen. Om ongemak voor de bewoners van het Noordeind van Purmerland te voorkomen, weigerde Maria Overlander, Vrouwe van de Heerlijkheid Purmerland en Ilpendam, echter toestemming te geven voor de verplaatsing. Na enkele rechtszaken kreeg Aris uiteindelijk pas op 9 september 1676 alsnog de gewenste toestemming, onder voorwaarde dat hij de molen weer zou terugverplaatsen naar de oorspronkelijke plek als daar behoefte aan zou ontstaan.
Dit heeft zich echter nooit voorgedaan, zodat de molen in Den Ilp kon blijven staan.
De molen staat als bovenkruier aangegeven op de kaart uit 1730 van Uitwaterende Sluizen, Waterlands Archief, volgnr. 33_KA00331. De conclusie kan worden getrokken dat voor de herbouw wel onderdelen van de standerdmolen werden gebruikt, maar dat het een andere molen werd.
De vermelding van deze molen komt voor in de liquidatie-acte van de Oostzaandamse molenmakers Jan Willemsz Piet en Pieter Jacobsz Kuijper. Deze acte werd op 8 april 1730 opgemaakt door de Zaandijker notaris Teunis Spaens. Piet en Kuijper hadden ruim dertig jaar samengewerkt.
Op de lijst van openstaande rekeningen kwam de Ilper meelmolen tweemaal voor: "Heijnbaas Ilper meelmolen f. 21:17:4" en "Gerritbaas Ilper meelmolen f. 51:05:12". Wie er achter deze namen schuilgingen is niet bekend. Vermoedelijk dateerden de rekeningen ook uit verschillende periodes, zodat er een wisseling van eigenaren had plaatsgehad. Op de inventarislijsten van de Zaanse kooplieden kwamen met regelmaat openstaande rekeningen voor, die tot tientallen jaren terug gingen. De nota's van Piet en Kuijper bewijzen in elk geval dat zij de Ilper meelmolen in onderhoud hadden en dat de molen in het begin van de achttiende eeuw bestond.
Bronnen:
- "De Heerlijkheid Purmerland en Ilpendam", H.P. Moelker, 1978.
- Informatie van Ron Couwenhoven, 29 april 2007.
-----
Amsterdamse Courant, 23 maart 1730:
"Uyt der hand te koop een extra sterk gebouwde en neringryke Agtkante Koorn Wint Moolen, met desselfs Erf, Tuyn en Huysinge; staende in den Ilp (en niet Ilso, so als in vorige Couranten is geplaetst.) Die daer in gading heeft addressere zig aen Jan Schuyt, Molenaer van de Molen de Haan, tot Oostzaendam."
Tekening "Den Ilp. Bij de moolen. 1726" door Andries Schoemaker: Noord-Hollands Archief, inv.nr. NL-HlmNHA_359_001768_K.
