Rond 1225 werd in de buurt van Deventer het klooster 'in Horst Sancte Marie' gesticht. In 1253 brandde het klooster af. Bij het klooster lag een kleine watermolen. Het klooster werd op een geschiktere plaats voortgezet, zie Tenbruggencatenummer 11259.
De molen bij de Olthof bleef wel in bedrijf, en leverde onenigheid op met de molen op de nieuwe plek van het klooster.
Ruzie over water
De aanwezigheid van een watermolen bij de Olthof was al bekend uit de overgeleverde administratie van het klooster Ter Hunnepe. Onder de bezittingen van het klooster werd in 1257 een huis met de naam Oves genoemd, gelegen bij een watermolen.
In 1280 komt dezelfde molen weer voor in de bronnen. Toen hadden de eigenaren onenigheid met het klooster over het gebruik van een beek. Wanneer de watermolen bij de Olthof maalde, was het waterpeil verderop te laag om ook de molen van ter Hunnepe te laten draaien. De bewoners van de oude kloosterboerderij te Epse, de Olthof, waren de gebroeders Syderoves. In 1281 werden de waterrechten van de watermolen bij de Olthof verkocht aan de zusters en werd de molen daar afgebroken.
Op zoek naar de molen
In Epse-Noord hebben archeologen een watermolen uit de Middeleeuwen gevonden. Volgens de vinders zeer uniek, omdat dergelijke watermolens bijna allemaal zijn vergaan. Ze stuitten per toeval op de molen, toen ze de historische watergangen in het gebied in kaarten wilden brengen.
Het gaat om een van de oudste en beste geconserveerde watermolens die ooit in Nederland is gevonden. Archeologen noemen het een vondst van nationaal belang, omdat veel watermolens uit die tijd zijn vergaan.
Om een molen te laten draaien, was veel water nodig. Om voldoende water te verzamelen, werd een dam in de beek aangelegd. Sluizen in de dam konden worden gesloten om het water op te stuwen in de molenvijver.
Door de sluis voor het molenrad te openen, stroomde het water via een watergang langs het molenrad. Door middel van smalle proefsleuven is eerst de plaats van de molenvijver en de watergangen getraceerd. Op basis hiervan is de plaats van de molen teruggevonden.
Het molenhuis stond op zware houten palen aan de rand van het beekdal. Het huis op de palen is verdwenen maar op basis van de palen kan wel een plattegrond worden bepaald. Naast de molen is ook de dam met daarin een houten sluis aangetroffen. Eén van de deuren die diende om de sluis af te sluiten, is nog intact in de sluis aanwezig.
jnjv, bron: Gemeente Deventer, http://www.deventer.nl/2008/9/8/13de-eeuwse-ruzie-over-water-opgelost
Bron: Molens, Mulders, Meesters, Hagens
Verzameling H. van der Kaay.
Opgraving september 2008
Opgraving september 2008
Opgraving september 2008
Coordinaten bij benadering.
Alhoewel velen de molen toeschrijven onder de plaats Epse, valt deze locatie nu onder de plaats en gemeente Deventer.