Molen Hempensermeerpolder (1e), Wergea/ Warga

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1784

verdwenen

1863

opvolger

Wergea (Warga) (Hempenserpoldermolen)

geschiedenis

Een eerste verzoek tot het droogmalen dienden enkele ondernemers in 1773 in. De volgende octrooiaanvraag volgde in 1779. Aanvragers Pieter Soveele en consorten kregen het octrooi met vrijstelling van enkele belastingen. In 1783 werd de termijn met nog een jaar verlengd en in 1784 waren ze inderdaad met het werk aan de gang.

'Ze' dat waren mogelijk Pieter Soveele en zijn mannen, maar het werk gebeurde in opdracht en voor risico van vier Makkumer ondernemers: Eibert Dirks, de broers Jan en Marten Kingma en Yme Tichelaar. Er kwam een dijk en een ringvaart om de hele droogmakerij en aan de noordzijde werd een molen geplaatst die de negentig hectare land droog moest malen.

In het voorjaar van 1785 was dit werk geklaard en kon het land met greppels en sloten in regelmatige stukken van zes pondematen (ongeveer 2,2 ha) worden verdeeld, een indeling die nog steeds bestaat. De slappe bodem was aanvankelijk niet voor vee geschikt en in 1785 zaaide men er dan ook koolzaad.

De droogmakerij werd enkele malen verkocht. In het midden van de negentiende eeuw was het een soort familiebedrijf. De polder werd in die tijd uitsluitend voor de veeteelt gebruikt en daar is geen verandering meer in gekomen.

De huidige molen is niet meer de molen die het Hempensermeer in 1784 droog heeft gemalen maar de monniksmolen die er in 1863 voor in de plaats gebouwd is en die dankzij een sloopverbod van Gedeputeerde Staten en verschillende restauraties behoed is voor de ondergang.

De polder wordt sinds 1955 machinaal bemalen, eerst met een Brons dieselmotor, thans elektrisch. Het is een beschermd vogelbroedgebied. Veranderd is wel de noordelijke strook van de polder. Die is bij de aanleg van de Wâldwei van Leeuwarden naar Drachten van de polder afgesnoept.

Bron: artikel "Wergea, waterdorp met gouden kansen" door Peter Karstkarel in Noorderbreedte 2000, nr. 5.