Molen Workumer Nieuwland, oude molen, Workum/ Warkum

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1624

verdwenen

1785

afgebroken

opvolger

Workum / Warkum (De Nijlânnermolen)

geschiedenis

In 1624 werd de polder bedijkt, echter in 1625 vond er een dijkdoorbraak plaats. Na inpoldering van het Workumer Nieuwland stond de eerste molen nabij de Zoolsdijk aan het noordelijk eind van de Grote Middenlaan. Op een kaart uit 1659 staat deze molen aangegeven. Blijkens een kaart uit 1718 stond de grote molen op de plaats waar thans de bestaande molen staat.

In de jaren 1767/70 lieten de gecommitteerden van het Workumer Nieuwland voor ƒ 1700 een nieuwe molen (Tenbruggencatenummer 07934) bouwen door Egbert Dirks. Deze molen kreeg een vlucht van 60 voeten (= koningvoet van 0,326 m). Waar deze molen werd gebouwd is niet bekend, echter niet op de plaats van de eerste molen. Hij werd kleiner gebouwd dan De Oude Molen, omdat men verwachtte dat door de toepassing van een vijzel de capaciteit toch groter zou zijn.

Gelukkig had men bij de bouw van de tweede molen, de eerste molen gespaard. Want het bleek al spoedig dat deze tweede molen met 60 voet vlucht te klein was en niet voldoende water kon verzetten. Blijkbaar was er in de vergadering al verzet geweest om een kleinere molen dan de bestaande neer te zetten. Een der gecommiteerden, Joh. Koopmans, kon onder vele adhesiebetuigingen verklaren dat hij wegens het onvoldoende malen in februari 1775 ingreep. Hij stelde de oude molen, de tegenwerking van de molenaar en de voorstanders van de nieuwe molen ten spijt, weer in het werk. De oude molen was toen ruim 150 jaar oud en in geen drie jaar onderhouden.

Na de overstromingsramp van 1776 werd in 1785 een nieuwe (de derde) molen gebouwd met een vlucht van 76 voeten door Widmer Sipkes, dat is de huidige molen.
Gecommitteerden van het Workumer Nieuwland verkochten (volgens een advertentie in de Leeuwarder Courant) op 30 december 1784 op afbraak: 'Een groote oude Scheprads Watermolen van 86 voeten Vlugt waarvan eenige Raderen etc. tot gebruik in een nieuwen Schroefmolen zijn uitgenomen, zoo denzelven Moolen is staande in gedagte Polder'. Dit waren het bovenwiel en de bonkelaar. Bij de verkoop van de oude schepradmolen hebben we waarschijnlijk te doen met de molen, die als eerste in 1624 verrees.

Bronnen:
- Nederlandse Molendatabase.
- De Nylânnermole te Workum, art. door Jaap Tiedema in De Utskoat nr. 125, maart 2007.