Molen 1e Gortmolen van Tammes c.s., Harlingen/ Harns

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1695

verdwenen

1729

afkomstig van

Harlingen/ Harns (Pelmolen bij de Franeker Poort)

voorganger

Harlingen/ Harns (Pampiermolen)

geschiedenis

In 1694 kochten vier Harlinger gortmakers, Jan Tammes, Pijtter Henrickx (Potkast), Jacob Lourens Asperen en Lijoemme (ook: Lieuis) Saepes, een perceel onder 't resort van den dorpe Almenum met opstallen waar voorheen een papiermolen had gestaan. In 1695 is de nieuwe peldegarst molen gereed, mogelijk deels gebouwd met hout van de oude papiermolen. De molen was volgens Bunskoeke waarschijnlijk afkomstig van de Franeker poort dwinger, maar rechtstreeks bewijs is hiervoor niet gevonden.

In 1698 verkocht Lieuis zijn 1/4 aandeel aan de gortmakers Tjallingh Alberts en Schelte Wijbrens. In dat jaar werd naast deze eerste pelmolen een tweede gebouwd (Tenbruggencatenummer 17234). In of na 1698 werd Johannes Tiebes mede-eigenaar van de molens.

Uit een afbeelding op een zilveren knottekistje van Pijtter (collectie gemeentemuseum Het Hannemahuis) blijkt dat beide molens achtkante stellingmolens waren.

Vanaf 1708 werden beide molens door één directie gedreven. Hierbij kocht Lubbe Alles zich in als mede-eigenaar. De molens waren vanaf dan eigendom van bovengenoemde Jan, Pijtter, Jacob, Tjallingh, Schelte, Johannes en Lubbe, elk voor 1/7de. In 1714 werd het deel van Jan door zijn erfgenamen verkocht aan de overige 6 eigenaren. In 1724 werd het deel van Schelte door zijn erfgenamen verkocht aan IJcke Goverts Potkast, neef van Pijtter. Hierbij werd vermeld: zijnde de eene molen verzien met drie & de andere met twee paar pelsteenen, zeijlen & praam & verdere gereedschappen daar bij zijnde. Dit was de molen met twee paar pelstenen.

Op 10 maart 1729 bood laatstgenoemde IJke Goverts Potcas, samen met Alef van der Meulen, waarschijnlijk de oudste van de twee molens ter verkoop en verplaatsing aan in de Amsterdamsche Courant: 'zekere welgebouwde agtkante Peldergarst moolen (om te verplaetzen), staende om 't Noord van Harlingen, zeer bequaem om te water te kunnen vervoert werden'.

Bronnen:
Molens in en om Harlingen een rijke historie, door Tj. Severein, 1990.
molens, mensen, bedrijven, overzicht van vijf eeuwen Harlinger bedrijfsmolens op windkracht, drs. D.M. Bunskoeke, Beilen, 2016.