Molen De Joncker, Naarden

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

< 1648

verdwenen

voor 1809

geschiedenis

Na de bouw van de vestingwerken in Naarden, worden volgens Pouw pas in 1648 de eerste vermeldingen gevonden waarin wordt gesproken over 'Coornmolens', drie in getal. Uit het artikel blijkt niet of dit drie vermeldingen zijn of drie molens. In 1649 publiceert Ioan Blaeu zijn kaart van Naarden waarin op de wallen drie standerdmolens worden weergegeven op de bastions Oud Molen, Nieuw Molen en Turfpoort (huidige namen van de bastions). De kaart is later opgenomen in de atlas van Frederick de Wit.

In een verzoek gedaan op 27 februari 1663 vraagt men toestemming om de molen op het bolwerk aan het einde van de Cattenhaeg (het huidige bolwerk Nieuw Molen aan het einde van de Cattenhagestraat) af te breken. Uit een schilderij van Adam Frans van der Meulen uit 1672 (Rijksmuseum, zie link) blijkt dat de molen ook daadwerkelijk verdwenen is, maar deze molen op bastion Turfpoort staat er prominent op. Op de tekening die hij als voorstudie maakte (zie onder) is de molen ook afgebeeld.

Uit een windrecht-heffingslijst, gedateerd 10 oktober 1665, blijkt dat Naarden toen een viertal windmolens
moet hebben gehad. Dit waren respectievelijk de twee korenmolens ’De Juffrouw’ en ’De Joncker’, een volmolen ’De Wildeman’ en nog een molen, waarvan de functie niet is vermeld (niet zeker of dit klopt, op onderstaande lijst staan voor 1665 maar 3 molens in en rond Naarden. Red). Uit het artikel van Pouw blijkt dat dit waarschijnlijk een tweede volmolen was buiten de stad. De namen van de twee overgebleven korenmolens op de bastions Oud Molen en Turfpoort zijn daarmee bekend.

Op 10 oktober 1665 werd voor de erfpachtsom van 4 pond een windbrief (het recht om een molen te mogen bouwen en exploiteren) voor een korenmolen te Naarden, buiten de stad, verstrekt aan Jan Aelbertsz. en Wouter Willemsz. Bron en algemene informatie: www.gahetna.nl, index Grafelijkheidsrekenkamer: windrechten (molens). De vermelding 'buiten de stad' leidt tot verwarring. Voor zover bekend stonden er geen korenmolens buiten de stad. Verder betrof het een ambtelijke inhaalslag, de molen bestond al. Op dezelfde dag werd aan nog twee molens in Naarden een windbrief verstrekt.

Een aanvraag van 23 februari 1697 tot het herbouwen van een molen tot runmolen bevindt zich nog in het stadsarchief. Het betreft hier de molen ’De Juffer’ op het Amsterdamse bolwerk. 'De Juffer' is zonder twijfel dezelfde molen als 'De Juffrouw' uit 1665. Daaruit volgt dat de molen op bastion Turfpoort 'De Joncker' was.

Op een tekening van J. Reepmacher uit 1671 in het Noord-Hollands archief (inv.nr NL-HlmNHA_359_004629_G) is de molen ook afgebeeld, zij het primitief.

Na 1672 is van deze molen niets meer bekend. Uit het feit dat er in 1809 helemaal geen korenmolens meer waren in Naarden, volgt dat deze molen toen zeker verdwenen was.


Bron:
- "Molens in en rond Naarden" door G.J. Pouw, artikel in "Tussen Vecht en Eem" 1989 nr. 2. Met dank aan H. van der Kaay.