Molen Ruygelaanschepolder (1e), Wassenaar

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1632

verdwenen

1704

verbrand

opvolger

Wassenaar (Ruygelaansche- en Zonneveldschepolder, Oostmolen)

geschiedenis

Stichting van de Ruijgelaansche polder

Op 26 april 1631 kregen de landgebruikers "tusschen de woning en sloot van Jacob Cornelisz. Haestert, de Brouckwech, de Casswatering en de Dijck en Dijckwatering" van het hoogheemraadschap van Rijnland vergunning om een windwatermolen te bouwen. De molen werd gezet op het land van Jacob Cnotter. Via zijn sloot en die van Girrick van Tritsum werd uitgewaterd in de Kaswatering. De dijk hield het bij Rijksdorp uit de duinen komende water tegen.
En het water werd opgevangen in de Dijckwatering die erlangs liep. De Dijckwatering liep over in de Grote of Valkenburgse Watering. Deze wateringen is nog aanwezig en vormde de grens van de polder aan de Valkenburgs zijde van de polder. De Valkenburgse Watering mond uit in de Oude Rijn bij Valkenburg.

Eind 1632 ontstonden er bij landgebruikers tussen de "Hoogeboomse wech" de "Wassenaerse- ofte Sijlwateringe", de "Doolentsloot" en de "Kaswateringe" plannen tot bepoldering. Het gebied was 40 morgen groot en zou genaamd worden: "Hoogen Booms polder". Tijdens uitwerking van de plannen kwam men op het voor de hand liggend idee om het gebied aan te sluiten op de "Rugelaense Broekpolder". De molen van die polder stond immers vlakbij, net aan de andere zijde van de Kaswatering. Er behoefde slechts een duiker onder die watering te worden gelegd. Op 16 april 1633 verleende Rijnland daarvoor toestemming.

De Zonneveldsche polder werd op 21 juni 1817 samengevoegd bij de Ruygelaans-polder, nadat de laatste molen zo in verval was geraakt, dat er een nieuwe moest komen. Dit was te kostbaar.
De poldernamen maken het niet makkelijk, dit kan gauw gaan leiden tot een verkeerde naamgeving. 1686 Ruygelaanse Brouck polder, 1766 gecombineerde Ruygelaanse – Oostpolder. In 21 juni 1817 werd het de gecombineerde Ruygelaanse Zonneveldsche polder.

Met de bevolkingsgroei aan het begin van de 20ste eeuw nam ook de vraag naar drinkwater toe. De hoeveelheid neerslag die er viel, was te klein om de voorraad zoet water op peil te houden in de duinen. Op den duur zou dat leiden tot verzilting van het duinwater. Om toch aan de vraag naar drinkwater te kunnen blijven voldoen, werd vanaf 1940 rivierwater of polderwater naar het duin gebracht.
Dit leiden ertoe dat er meer water uit de duinen naar de laag gelegen gebieden stroomde.
En moest worden opgevangen en afgevoerd worden om te voorkomen dat het de polder in stroomde.
In wassenaar gebeurde dit via de kaswatering, die liep van de binnen duinrand naar de Oude Rijn. In de tweede wereldoorlog heeft de Duitse bezetter het in aanbouw zijnde vliegveld Valkenburg voltooid. Deze lag in de Ruygelaanse polder. Om het vliegveld te beschermen werd op Wassenaars grondgebied een tankgracht gegraven. Die liep van de Zeilwatering naar de Katwijkseweg en doorsneed de polder. Dit betekende dat de Kaswatering niet meer uitmonden in de Oud Rijn. En het water via de Zijlwatering afvloeide naar de Oude Rijn.
Waar de Kaswatering in de tankgracht uitmondt, aan de overzijde stond de Ruygelaanse poldermolen. (Ziet tekeningen en luchtfoto)

De polder lag in de gemeente Wassenaar en Valkenburg (Valkenburgs gedeelte is geannexeerd door de gemeente Katwijk). De Zonneveldspolder lag in zijn geheel in de gemeente Valkenburg.

Rijnlands archief 1.2.5.12 Ruijgelaanse en Zonneveldspolder (en Ruijgelaanse polder)
N. Varkevisser 24 juli -2020