Molen Watermolen van Oerle (2e plek), Oerle

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1290

circa

verdwenen

1360

vermoedelijk in of kort vóór

afkomstig van

Oerle (Watermolen van Oerle (1e plek))

voorganger

Oerle (Watermolen van Oerle (1e plek))

opvolger

Oerle (Korenwindmolen van Oerle (1e plaats))

geschiedenis

De oudste molen binnen Veldhoven was waarschijnlijk een watermolen in Oerle uit de twaalfde eeuw, die later (in of kort vóór 1360) is vervangen door een windmolen. De laatste opvolger van deze windmolen werd in 1933 gesloopt. Zie voor de eerste standplaats databasenummer 7270.
2e Standplaats
Omstreeks 1290 verwierf Postel ook de aan Oerle grenzende parochie Zonderwijk, zodat de molen mogelijkerwijs verplaatst werd naar een locatie met constantere toevoer van water, liggende op de grens van de twee Postelse parochies. Waarschijnlijk ging het om de plek waar de grensomschrijving uit 1326 van de gemeynt de ’Grote Aard van Oerle’ begon en eindigde en waar de latere gemeenten Oerle, Zeelst en Veldhoven-Meerveldhoven elkaar raakten. De omschrijving begon en eindigde bij ’ter molen van Oirle’ en sluit de eerste historische vermelding over een molen te Oerle in. Het stroompje, dat deze molen van water voorzag ontsprong in de ’Klotkuil’ ten noorden van Zittard (in de volksmond de Zonderwijkse Aa of Dommel genoemd).
In 1332 verleende hertog Jan III aan Postel het recht van molenban voor al haar molens (zes stuks, waaronder ook de Oerlese). Op grond van dit hertogelijk privilege waren de ingezetenen van Oerle, Wintelre, Zonderwijk en Knegsel - allemaal plaatsen, toebehorend aan de hertog - voortaan verplicht hun graan te laten malen op de ’Postelse’ molen te Oerle. Molens, waarop dit recht van toepassing was, werden ook wel ban- of dwangmolens genoemd.
Omdat in 1360 de molen van Oerle op een andere locatie stond en een windmolen blijkt te zijn zal de wateraanvoer op het grenspunt tussen Oerle en Zonderwijk evenmin voldoende geweest zijn voor een florissante exploitatie en kan de reden geweest zijn voor de verplaatsing en de overstap naar een windmolen; zie databasenummer 6083

Bronnen:
- Bijnen, J.F.C.M., ‘De standerdmolen van Oerle, archeologische verkenningen en historische bijzonderheden’, 1993. (Cultuurhistorische Verkenningen in de gemeente Veldhoven, 4.)
- Bijnen, J.F.C.M., ‘Veldhoven, 4000 jaar geschiedenis van Oerle, Meerveldhoven, Veldhoven en Zeelst’, 2005 Veldhoven, p. 49-51, 78-80, 332-333, 348-351. (Uitgave: Stichting Historisch Erfgoed Veldhoven
Nico Jurgens, 28 feb. 2008.