Molen De Phenix (2e plaats), Alkmaar

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1602

verdwenen

1633

verplaatst

afkomstig van

Alkmaar (De Phenix (1e plaats))

verplaatst naar

Alkmaar (De Graeuwe Papiermolen / De Phenix)

geschiedenis

In 1602 werd de molen verplaatst naar de oever van de Schermeer, "getransporteerd op te kant van de Schermer, wat bezuyden Ruyters Thuijn" (de Ruitertuin). Eigenaar was toen Willem Jacobsz. Garentwijnder. Deze bezat ook een rospapiermolen (Tenbruggencatenummer 06979) en De Dikke Guurt (Tenbruggencatenummer 06650 o).

In 1633 opnieuw verplaatst, nu naar de binnenglooiing van de Schermerdijk ivm. het droogmaken van de Schermer.

Bron: "De papiermolens", Voorn.
-----

Historisch kadaster Regionaal Archief Alkmaar, perceel Kad. G256-a:

Bruinvis suggereert een ander jaar voor de verplaatsing:
1604.02.23 : Vergunning voor Willem Jacobsz om een papiermolen te stellen op een strookje land in de Schermer. (bron: C.W.Bruinvis, 'De molens van Alkmaar', p.31).

Mogelijk dat hij de datum (deels) verwart met de windbrief voor de Dikke Guurt, Tenbruggencatenummer 06650 o, ook van Willem Jacobsz.

Los daarvan blijkt dat de formulering van de standplaats mogelijk vrij kritisch is. Voorn suggereert dat de molen vanaf 1602 op de westelijke oever van de huidige Schermerringvaart stond. Op een kaart van Baert Claesz. uit 1635 is de Schermer weergegeven tijdens het droogmaken. Op die kaart heeft hij de oorspronkelijke eilandjes in het meer weergegeven in wit. Het blijkt dat de molen in 1635 op de ringdijk staat maar ter plaatse van een voormalig langgerekt eilandje. In die zin is het mogelijk dat de molen in 1602 (of 1604) eigenlijk al nagenoeg naar zijn 3de positie is verplaatst, namelijk naar dat strookje land / eilandje in de Schermer, zoals Bruinvis suggereert. De verplaatsing naar de ringdijk in 1633 zou dan minimaal geweest.
-----

"Windpapiermolen buijten de stad Alkmaar op 't Seglis.
getransporteerd op de kant van de Schermer bezuiden Ruijtertuyijn bij Willem jacobsz ten erfpacht (acte 2-6-1593) 4 pond."

Bron: Notities uit de reeckeningen van Johan Colterman, rentmeester-generaal van Kennemerlant ende Westvrieslant, 1603. Aantekeningen van Simon Hart, voormalig directeur van het Amsterdamse stadsarchief, onderzoeker in de 1940-er en 1950-er jaren. Overgenomen door J.W. van Sante, archivaris in de 1950-er en 1960-er jaren, gemeentearchief Zaanstad.
Ron Couwenhoven, 15 nov. 2019.