Molen van Floris van Alkemade en Jan Grietensoen, Alkmaar

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1407

verdwenen

geschiedenis

Floris van Alkemade en Jan Grietensoen creëerden in 1407 een machine om water op te malen. Deze uitvinding trok de aandacht van het landsbestuur, want graaf Willem IV zond vanuit Den Haag afgezanten om het wonder te aanschouwen:

"Item enen bode gesent an den hyemrade van Delflant mit brieve, roerende dat sy t'Alcmair togen, om een ondersoec te doen van den water, dat heer Florijs van Alcmade ende Jan Grietensoen mitter molen uutgeworpen hadden, hem gegeven VIIJ d.g. Item om derselver sake willen enen bode gesent an heren Bertout van Assendelf ende Wouter van Gent, hem gegeven IJ s. IIIJ d.g., tesamen IIJ s.g."
[Zie uitleg bij Aanvullingen.]

Niet overgeleverd is waar de molen stond, hoe hij er uitzag en hoe de bemaling werkte.

Bronnen:
- "Middeleeuwse watermolens in Hollands polderland", A. Bicker Caarten, 1990.
- "De poldermolens van Alkmaar", door Tom Kreuning en Joan Harmsen, in Alkmaar op de Wind, 2007.
-----

Volgens oude kronieken werd de eerste waterwindmolen in 1408 in Schoorl opgesteld. Het was een uitvinding van een timmerman te "Groede" (Groet). Zijn werk trok zelfs de belangstelling van de heemraden van Delfland, die in 1408 naar Alkmaar reisden om daar de watermolen te zien, waarmee Floris van Alkemade en Jan Grietensz "water hebben uitgeworpen". Een groot stenen gevaarte was het beslist niet, want de aannemers accordeerden dat ze de molen weer zouden komen opzetten als hij onverhoopt omwoei.
Bron: P.P. Goettsch, SCHOORL, blz. 70. Verzameling H. van der Kaay.
-----

In 'Het jaar van de molen' (2007) is opnieuw de vraag gesteld, waar dan die eerste poldermolen zou kunnen hebben gestaan. Verschillende plekken zijn kandidaat, maar schrijver dezes wil pleiten voor het Molenland in de Egmondermeer. Dit eiland, dat op de oudste kaarten (1540, 1560) staat aangegeven als een omkaad gebied met een eigen bemaling, heet natuurlijk niet voor niets zo. Een toponiem (aardrijkskundige naam) heeft een onderscheidend vermogen. [...] Wanneer men een stuk land 'Molenland' noemt betekent dat zoveel als 'het land waar de molen op staat' - dat wil dus zeggen de enige in de wijde omgeving. Zoals gezegd was de poldermolen voor 1500 een bekend fenomeen en dat geldt ook voor de driehoek tussen Bergen, Egmond en Alkmaar. Het Molenland moet zijn naam dus ruim voor die tijd hebben gekregen. Een absoluut bewijs is er niet, maar ik geef de hypothese graag voor een betere.
Bron: Frits Davind Zeiler in "Modderen en Malen", De Berger- en Egmonderpolders, toelichting bij een tentoonstelling in Het Sterkenhuis in Bergen, zomer 2009.

Zie ook Molen(s) op het eiland Moelandt/ Zuidermeer (Tenbruggencatenummer 08232).