Molen Grutterij van Gijsbertus van Kooten, Utrecht

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

< 1800

verdwenen

na 1832

geschiedenis

De 18e-eeuwse rosmolen aan de Singelsteeg hoorde bij de grutterij van Gijsbertus van Kooten aan de Westerkade.

Restanten van de molen werden in oktober 2008 door bouwvakkers gevonden in de oude sambalfabriek achter de percelen Westerkade 11 en 12. De gewaarschuwde stadsarcheoloog Bart Klück trof funderingen, bestratingen, vloerresten, een lage gebogen muur en twee molenstenen aan. Op 30 cm diepte lag de helft van de cirkel waar het paard gelopen heeft. De andere helft is verdwenen bij de bouw van een naastgelegen pand. Centraal lag een funderingsrest, waar de spil van het kroonrad op rustte.

Bron: artikel in AD/ Utrecht, 30 oktober 2008.
Met dank aan H. van der Kaay.

Aan de Singelsteeg te Utrecht zijn de overblijfselen gevonden van een 18e eeuwse rosmolen. Deze behoorde bij de grutterij aan de Westerkade, en de vondst is als een aangename verassing bestempeld. Naast de middeleeuwse rosmolen bij het Duitsche Huis, is dit de tweede rosmolen die tot op heden in de stad aan de oppervlakte is gekomen.

De resten werden een paar weken geleden gesignaleerd in een oude fabriek achter de percelen Westerkade 11 en 12. Bij de sloop van de vloeren ontdekten bouwvakkers eerst twee grote molenstenen en stuitten ze vervolgens op funderingsresten. Daarop werd door hun de stadsarcheoloog ingeschakeld. Een fundering van bakstenen in de vorm van een halve cirkel is wat rest. De andere helft is waarschijnlijk al eerder gesloopt. In het pand zijn funderingen, bestratingen, vloerresten, een lage gebogen muur en twee molenstenen gevonden. De vierkante ruimte diende onmiskenbaar als grutterij.

bron Molenwereld nr.121, december 2008

Bouwvakkers stuiten op 18de eeuwse rosmolen

UTRECHT - Een zeer bijzondere vondst voor de stad. Zo mag je de overblijfselen van een 18de eeuwse rosmolen aan de Singelsteeg gerust typeren

De rosmolen, een door een paard aangedreven maalderij, behoorde bij de grutterij van Gijsbertus van Kooten aan de Westerkade.

Stadsarcheoloog Bart Klück is in zijn element. Want behalve de middeleeuwse rosmolen bij het Duitsche Huis, is dit de enige rosmolen die in de stad aan de oppervlakte is gekomen.

De resten werden een paar weken geleden gesignaleerd in de oude sambalfabriek achter de percelen Westerkade 11 en 12. Bouwvakkers, die in het pand de vloer aan het slopen waren, ontdekten allereerst twee grote molenstenen van lava en vervolgens stuitten ze op de funderingen van de molen.

Gelukkig waren het werkmannen met liefde voor stadshistorie. Ze schakelden meteen stadsarcheoloog Klück in, die nog dezelfde dag met schepje en troffel aan het werk ging. Daarbij geholpen door enkele steeds enthousiaster wordende bouwvakkers.

Een fundering van bakstenen in de vorm van een halve cirkel, dat is het eerste wat in het oog springt als we het pand betreden. De andere helft is waarschijnlijk al gesloopt, omdat het onder een perceel ligt, dat later is gesplitst van het andere pand. In de cirkel liep destijds het paard van de grutter rondjes om meel en granen te malen. Grutters vermaalden zaadkorrels en graansoorten in kleine stukjes, die hij aan het volk verkocht als grutterswaren. Ze waren de voorlopers van de latere kruideniers. Het woord grootgrutter leeft nog voort in ons taalgebruik.

In het pand zijn funderingen, bestratingen, vloerresten, een lage gebogen muur en twee molenstenen gevonden. De vierkante ruimte diende onmiskenbaar als rosmolen. Binnen de cirkel ligt op 30 centimeter diepte een vloer van aangestampte klei. Waarschijnlijk was de aangrenzende ruimte de stal. Centraal is een funderingsrest gevonden, waar de spil van het kroonrad op rustte.'' Uit de kadasterkaart van 1832 herleidde Klück dat grutter Van Kooten hier zat. ,,Het was in de 18de en 19de eeuw wel gebruikelijk dat grutters ook een maalderij in de vorm van een rosmolen hadden.'' En Van Kooten was uiteraard niet de enige grutter in de stad.

Dringt zich wel de vraag op waarom er zo weinig rosmolens in de stad aan de oppervlakte zijn gekomen. Klück: ,,Omdat veel aannemers haast hebben en denken dat een archeoloog vertraging veroorzaakt. Veel interessante vondsten gaan dan ook ongezien verloren.''

Bron AD.nl 30 October 2008