Molen De Monnik (1e) / De Munck, Alkmaar

Alkmaar, Noord-Holland
v

korte karakteristiek

naam
De Monnik (1e) / De Munck
modeltype
Standerdmolen
functie
korenmolen
bouwjaar
verdwenen
toestand
verdwenen
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
06951
oude dbnr.
V6951
Meest recente aanpassing
| Conversie
media-bestand
Molen 06951 De Monnik (1e) / De Munck (Alkmaar)
Detail van onderstaande kaart

locatie

plaats
Alkmaar
plaatsaanduiding
Naast, later op, het Munnikenbolwerk
gemeente
Alkmaar, Noord-Holland
streek
Alkmaar
geo positie
X: 111496, Y: 516575
N: 52.63494, O: 4.74458

constructie

modeltype
Standerdmolen
krachtbron
wind
functie
plaats bediening
plaats kruiwerk
middenkruier
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
verdwenen
bouwjaar
verdwenen
afgebroken
geschiedenis
Het jaar 1573 waarin de molen hier geplaatst werd, maakt het aannemelijk dat de molen hier niet nieuw gebouwd is, maar afkomstig was van buiten de stad en in verband met de oorlogsdreiging door de Spanjaarden binnen de stad is gehaald.

-----

De molen komt voor op de kaart van Cornelis Drebbel uit 1597. De molen staat daar net naast het Munnickebolwerk. Zoals onder vermeld, is de molen in 1651 na meerdere verzoeken een klein stukje verplaatst naar het midden van het bolwerk.

-----

In het historisch kadaster van het Regionaal Archief Alkmaar wordt de molen een aantal maal genoemd, onder de kadastraal perceelnummers Kad.A1242.1 en Kad.A1240. Bronnen, waaronder C.W.Bruinvis, "De Molens van Alkmaar", zie daar. Hieruit volgen de de volgende data met betrekking tot deze molen:

1573.12.19: Machtiging van de vroedschap voor burgemeesters om te accorderen met de molenaar die zijn molen op Hendrik Mollers erf wou zetten.
1595.04.29: Vergunning voor molenaar Jan Jansz om de molen met riet te dekken.
1619.05.11 en 1623.10.16: Verzoek van Jan Jansz om de molen op het bolwerk te stellen afgewezen. Wel vergunning om de werf te verhogen.
1647.07.12: Verkoop, zie onder
1651.01.23: Vergunning om de molen op het bolwerk te zetten.

-----

826. 1647, juli 12. Jacob van der Nieustadt en Davidt Vermeer, schepenen in Alcmaer, verklaren dat Jan Jansz., eertijds molenaer, verkocht heeft aan Jacob Cornelisz. Molenaer, de helft van een korenmolen, staande aan het Munnickebolwerk, waarvan de wederhelft Cornelis Symonsz. Molenaer toebehoort, met een huis en erve, gelegen bij de voornoemde molen aan de noordzijde van het Monnickenerf, belend ten oosten en westen de verkoper. Authentiek afschrift van 1656. Inv. nr. 1574.

Bron: Inventaris stadsarchief Alkmaar 1254-1815, deel 2. Regestenlijst 1254-1810.

-----

Op 26 maart 1666 werd voor de erfpachtsom van 3 pond een windbrief (het recht om een molen te mogen bouwen en exploiteren) voor een korenmolen (genaamd De Munck) te Alkmaar, binnen de stad, verstrekt aan Jan Jansz. en de weduwe van Pieter Danielsz.
Bron en algemene informatie: www.gahetna.nl, index Grafelijkheidsrekenkamer: windrechten (molens).

Het betrof duidelijk een ambtelijke inhaalslag ten aanzien van de korenmolens in de stad. Op dezelfde dag werden windbrieven verstrekt aan nog 4 korenmolens in Alkmaar. Tevens is de naam Jan Jansz. opmerkelijk. De molenaar Jan Jansz. was in of voor 1656 al overleden (zie onder) en vanaf 1647 waren Jacob Cornelisz. en Cornelis Symonsz. gezamenlijk de enige eigenaars van de molen. Dit is dus waarschijnlijk een andere Jan Jansz.
-----

De molen komt voor in de Blafferd Erfp. Windm. 1729-1755 (Arch. Dom. Alkm.).
Eigenaar: Cornelis Segertszn.
Bron: Boer/ archief Ten Bruggencate.
-----

In 1730 betaalden Matthijs Put c.s. f20 erfpacht (historisch kadaster RAA, kadastraal perceel Kad.A1242.1).
-----

In 1757 klopten de molenaars aan bij de burgemeesteren, omdat de molen door ouderdom niet meer zonder gevaar te gebruiken was. Ze wilden een nieuwe molen bouwen, gedekt met riet. Dit werd afgeslagen.
Maar de burgemeesters vonden het wel een goed idee als er een stenen molen herbouwd zou worden, omdat dat ook 'tot sieraad der stad zou strekken'. De eigenaars vonden het een goed plan, maar berekenden dat het ƒ 4000 meer zou kosten. Daarom stelden zij voor dat de stad hun dit bedrag, de helft 1 mei 1758 en de andere helft voor 1 mei 1759, tegen 2,5 t.h. 's jaars op de hypotheek zou verschaffen. Op 6 mei 1759 werd met de afbraak begonnen.

Bron: "De Molens van Alkmaar", C.W. Bruinvis 1905.
Julius D. Meijer, 11 aug. 2016.

aanvullingen

trivia
Documenten waarin de molen zijdelings wordt genoemd:

854. 1654, oktober 10. Mr. Joan van der Nieuenburch, Nicolaes Vrijburch, Pieter Fransz. Ocker, Mr. Hendrick Druyff, Cornelis Jacobsz. de Groot, Arent van der Graeff en Mr. Philips van Lanschot, schepenen in Alckmaer, verklaren dat Frans Fransz. Backer, na verkregen condemnatie ten laste van Barber Jans, weduwe van Jan Rothim(?), gehuwd met Jan Dircxsz. Cuyper, na vier proclamaties execuroriaal heeft verkocht een huis en erve aan de zuidzijde van de Molenbuert, strekkende tot aan de stads oude graft ten zuiden, belend ten westen Harmen Jacob Schoonvelt, ten oosten de stads paardenstal, van welk huis c.a. koper is geworden Cornelis Cornelisz., molenaer van de Munnickemolen. Zij verlenen willig decreet en bepalen, dat de koper zijn eigendom ongestoord zal genieten en leggen de eventuele pretendenten een eeuwig stilzwijgen op. Met 7 zegels. Inv. nr. 1575.

860. 1656, december 21. Mr. Barthold van Steenhuijsen en Arent van der Graeff, schepenen in Alcmaer, verklaren dat Maritge Lauris, weduwe van Jan Jansz. Molenaer, met Cornelis Cornelisz. Molenaer haar buurman en voogd, verkocht heeft aan de stad Alcmaer, twee huizen en erven, welke gelegen waren aan de noordzijde van het Munnickenerff, belend ten westen de opreede van de Munnickenmolen, ten oosten Jacob Cornelisz., eertijds molenaer en nu corencoper, welke ten dienste van de stad zijn vergraven en waarvan nog geen overdracht was gedaan. Met 2 zegels. Inv. nr. 1578.

Bron: Inventaris stadsarchief Alkmaar 1254-1815, deel 2. Regestenlijst 1254-1810.
-----

Not. Arch. Alkmaar: d.d. 22 augustus 1713, des avonds de clock omtrent 10 uur, compareerde voor mij Cornelis van der Meer, Notaris Publique bij den Hove van Holland geadmitteert, binnen de Stad Alkmaar residerende tot presentie van de nagenoemde getuigen de Eersame Jan Paulusz.Buy, molenaar van de Municke molen, ende Eerbare Geertje Cornelis Bos,egtelieden wonende alhier mij notaris bekent, sijnde beide na de lighame gesont, en haar verstand memorie en uitspraken magtig dewelke verklare te rade te zijn geworden van hare tijdelijke goederen te disponeren. Op de langstlevende of indien zonder kinderen komende te overlijden, is haar moeder Jannetje-dochter nog in leven zijnde deselve hare goederen te nomineren.