Molen Nieuwe Molen (1e), Lichtenvoorde

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1844

verdwenen

1895

uitgebrand

voorganger

Lichtenvoorde (Nieuwe Molen (voorganger))

opvolger

Lichtenvoorde (Nieuwe Molen (2e))

geschiedenis

In de maand juni 1842 doet Gerardus Theodorus Venderbosch een verzoek aan koning Willem II om een nieuwe molen te mogen oprichten in Lichtenvoorde:

"Sire!
Geeft met den meest schuldigen eerbied te kennen Gerhardus Theodorus Venderbosch, korenmolenaar wonende te Lichtenvoorde.
Dat hij en zijne voorzaten gedurende een lange reeks van jaren daar ter plaatse het beroep van molenaar hebben uitgeoefend, en dat hij er roem, op durft dragen, dat wanneer ook al enkele malen dwaling tot calange (bekeuring en aangfte van een strafbaar feit met betrekking tot 's rijks belastingen) aanleiding gaf, men te vergeefs naar eenig bewijs zal zoeken, dat hij er op uit zoude zij geweest om op een bedrieglijke wijze zich aan verkorting van 's Rijksregten sehuldig te maken durvend hij daaromtrent met vertrouwen het getuigenis van de administratie inroepen.
Dat hij thans buiten bestaan zal geraken doordien de Molen welke laatstelijk door hem in pacht wordt gebruikt in het Openhuar is verkocht geworden aan Johan Elbertus Theodorus Wijnveldt en H. Hulshof.
Zonder dat hij gelegenheid heeft derzelfde op nieuw te pachten, terwijl het grootste gedeelte van zijn pachtjaren reeds is voltrokken.
Dat hij daarvoor vurig zoude wenschen dat aan hem de vergunning mogt worden verleend om op een stuk grond van vier bunders, genaamd Den Ouden Hof bij het dorp Lichtenvoorde, eenen Nieuwe, Molen te bouwen."

Verder schreef hij dat hij ook graag pelmolenaar wilde zijn, hij wees erop dat zijn vader en grootvader ook al molenaars waren. Venderbosch was op dat moment molenaar van de oude molen, de standerdmolen.
In de gemeenteraad van Lichtenvoorde werd zijn verzoek behandeld. Zijn verzoek werd door aanplakken en door afkondiging van de kansel bekend gemaakt, en er kwam inderdaad een bezwaar binnen. De eigenaars van de oude molen, Wijnveldt en Hulshof hadden bezwaren tegen de nieuwe molen. Op een niet mis te verstane manier werd het verzoek van Venderbosch aangevochten. Het feit dat Venderbosch door zijn huwelijk was overgestapt van de hervormde naar de katholieke kerk speelde daarbij waarschijnlijk een grote rol. Eigenaar Wijnveld was een oom van molenaar Venderbosch. De raad oordeelde echter dat de geplande molenbouw kon doorgaan, Venderbosch kon in 1844 met zijn nieuwe molen draaien.

Enige jaren later verkocht hij de molen voor 6089 gulden aan de burgemeester van Lichtenvoorde, van Basten Batenburg, hij bleef wel zelf de molenaar.


1846 Februari 14. Ten huize van Jan Hendrik Spexgoor, huis nr. 102 ,’Erve Rietberg’, Zieuwent Lichtenvoorde wordt akte opgemaakt nadat zijn vrouw Johanna Klein Holkenborg na negen en een half jaar huwelijk op 10-06-1845 is overleden.
Zij laat drie kinderen achter (Grada, Berendina en Antonia Spekschoor). Johanna Klein Holkenborg kwam bepaald niet van een onbemiddelde familie. De boer molenaar Hendrik Spexgoor beschikt over een flink vermogen. Waaronder de stenen windmolen en hof "de Nieuwe Molen" genaamd, gelegen bij en onder Lichtenvoorde. Er is echter onenigheid over de vraag of de grond waar de molen staat (getaxeerd op ƒ 6100) ook tot de boedel behoort. Op de boerenerve "Wieggers" (huis, schuur, erf, bouw-, hof-, weide-, heide- en bokkegronden) kan hij een recht doen gelden op 1/60 deel van de geschatte waarde ƒ 8400. Een naam waar we ook niet aan voorbij kunnen is die van Jan Berend Hulshof, aan wie hij een schuld heeft van ƒ 84. Spexgoor heeft behalve de talloze percelen, ook 30 roeden bouwland t.w.v. ƒ 250 bij Bernardus Hulshof (wellicht een broer of tenminste familie van Jan Berend) onder Lichtenvoorde in zijn bezit.

Uit bovenstaand schrijven blijkt dat de molen al dateerde van voor 1846 en dat er een voorganger was.
W. v.d. Hoeven, 4 juni 2008.

In 1895 werd de molen getroffen door brand, hij werd daarna wat verhoogd en hersteld.

Later werd de molen verkocht, op 1 april 1905 was van Wijngaarden niet alleen molenaar, maar ook eigenaar van de Nieuwe Molen. Vier zoons van hun werden ook molenaar, waarvan één in Zieuwent.

Bronnen:
- www.fietsenindeachterhoek.nl
- archief Ten Bruggencate.
H. van der Kaay, 22 aug. 2011.