Molen Polder Achthoven / De BaakmolenBoezem van de Zederik, molen nr.1 binnendijks, Lexmond

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

< 1500

1599 vernieuwd

verdwenen

1826

afgebroken

geschiedenis

De beide molens van deze polder werden in of voor 1500 gebouwd.
Deze molen werd in 1599 geheel vernieuwd.
Bron: "De windmolens en het motorgemaal van de polder Achthoven", art. door W. van Zijderveld in Lek en Huibert Kroniek 13e jrg. nr. 3-2011. Periodiek van de Vereniging Historisch Lexmond en Hei- en Boeicop.
-----

De molen was één van de twee molens van de polder ACHTHOVEN, tevens BAAKMOLEN voor het boezempeil.
De molen was geplaatst in het zuidwestwaarts verlengde van de VOORWETERING.
Door het aan leggen van de boezem en kaden in 1763/74 werd de molen afgesneden van de polder ACHTHOVEN en daarom overgenomen als noordelijke van de vier boezemmolens aan de westzijde van de boezem.
De molen werd door Gerrit Paardekoper voor 5200 gulden omgebouwd tot boezemmolen, waarbij de maalinrichting werd omgekeerd.
Bron: T.de MATTOS , DE WATERKEERINGEN,VIJFHEERENLANDEN.
-----

In Ameide werden in 1566 zes achtkante grondzeilers gebouwd.
De molen die het dichtst bij de rivier stond werd in 1635 door kruiend ijs vernield.
In 1672 werden de overige vijf molens door Franse militairen in brand gestoken, één molen brandde tot de grond toe af, de overige vier molens waren zwaar beschadigd.
In 1679 waren ze verdwenen.

De waterstanden moesten dus laag zijn om het water te kunnen lozen via de twee sluizen. Het Pannerdenskanaal werd gegraven, maar dat bood niet echt een oplossing waarna men in 1739/1740 5 achtkante molens bouwden die het water uit de boezem maalden dat via een derde sluis ten noorden van de twee uitwateringssluizen — in de bocht tussen de griendschuur en ‘De Lange Jammer’ — in de boezem gelaten werd.
Helaas voldeed dit ook niet en besloot men in 1761 om nog acht molens erbij te bouwen die via een nieuwe vierde sluis ten oosten van de derde sluis op de Lek uitwaterde.
Het waren 7 achtkante grondzeilers en 1 wipmolen, de reeds bestaande "de Baakmolen" die tot 1763 de Achthovense polder bemaalde.
De 7 molens werden binnendijks gebouwd, daar er buitendijks geen plaats meer was, tezamen met de aanleg van een hoge boezem, waarvoor grond in de polder Achthoven werd
aangekocht. De reeds bestaande wipmolen van deze polder werd door het waterschap overgenomen. De aanbesteding had plaats op 11 februari 1763.

Op 23 december 1802 brandde 1 van de 7 grondzeilers af, een volgende molen in 1814 en de overige 5 werden afgebroken in 1826.

In 1826 begon het Rijk aan het verbreden van de Zederik en het doortrekken tot in de Lek bij Vianen, nu bekend als het Merwedekanaal, een deel van de vaarweg van de Merwede naar Amsterdam. Tegelijkertijd werd ook een stoomgemaal gebouwd bij de Arkelse Dam.
De Zederikboezem, kon rechtstreeks aan de Arkelse Dam dmv een sluis water lozen op de Linge. De Zederikboezem kon nu ook afgemalen worden dmv het Rijksstoomgemaal aan de Arkelse Dam op de Linge.
In 1826 werden de 5 buitendijkse- en de 8 binnendijksemolens overbodig.

Het gemaal deed dienst tot 1946. Daarna werd ook dit gemaal overbodig door de ingebruikneming van het nieuwe gemaal in Hardinxveld.

Twee van de buitendijkse molens zijn in 1831 in de polder Kamperveen herbouwd alwaar ze dienst deden tot 1938.