Molen Het Guiswijf (1e), Zaandijk

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1670

verdwenen

1816

gesloopt

opvolger

Zaandijk (Het Guiswijf (2e))

geschiedenis

Op 9 en 13 februari 1670 verschenen voor notaris Houwert de volgende personen: Cornelis Rustenburg, Stoffel Baartsz. Veen, Jan Dirksz. en Pieter Jacobsz. uit Zaandijk en de Koger Claas Jansz. de Wit. Aldaar kwamen zij overeen dat zij waren aangegaan “seker contracte om een blauwe papiermolen te maken ende dat den selven Claes Jansz. de Wit daer op sal malen”. Kort hierna werd met de bouw van de molen begonnen en op 23 juni 1670 werd de windbrief uitgereikt aan Stoffel Baertsz. Veen en Claas de Wit. Jaarlijks moest er een bedrag van ƒ 2,00 aan windgeld worden betaald.

Door een onopgelost conflict met de reders werd Claas de Wit in 1672 ontslagen als directeur van het Guiswijf, hij richtte daarna zelf een nieuwe papiermolen op, “het Guiskind”.
Stoffel Veen nam vermoedelijk daarna de honneurs waar op het Guiswijf. In 1681 werd hij opgevolgd door Willem Willemsz. Pulle, die later voor 1/3 eigenaar was van de molen.

In 1704 werd het Guiswijf uit de brandverzekering geschreven. Reden hiervoor was dat Willem Pulle de molen niet goed onderhield en had verzuimd om maatregelen te nemen tegen brand. Kort hierna werd de rederij van het Guiswijf ontbonden en Willem Pulle kreeg ontslag. Op 13 januari 1705 werd de molen geveild, maar niet verkocht. Een maand later kocht Willem Pulle de aandelen van de molen die nog niet in zijn bezit waren voor ƒ 875:6:0,-. Zo ging Pulle met de molen voor zichzelf beginnen. Lang duurde dit niet, want in 1707 overleed Willem Pulle. Op 10 maart van dat jaar kocht Adriaan Pel het Guiswijf voor ƒ 1450. Pel liet de molen leegslopen en inrichten als gerstpelmolen. Na het overlijden van Pel in 1735 verkochten zijn erfgenamen de molen aan Claes Kleyndert die tot 1775 met de molen bleef pellen. Na de Franse tijd kwam de molen in handen van Klaas de Jager.

Wat er de reden van was blijft gissen, maar De Jager liet het Guiswijf slopen en richtte op het erf een nieuwe molen op, mogelijk bleef de schuur behouden. Dit gebeurde met het achtkant van de in 1816 gesloopt Wormerveerder papiermolen “de Vergulde Bijkorf”, bijgenaamd “de Bel”. Het is goed mogelijk dat het oude Guiswijf versleten was en er dus een nieuwe molen nodig was, ook kan het zijn dat het oude Guiswijf maar een kleine molen was en dat de Jager om een grotere productiemolen verlegen zat. Op 20 mei 1817 verongelukte tijdens de verbouwing de Koger Jan Osseman, hij stortte van de ravenwielszolder en overleed ter plekke.
Lang bleef de nieuw gebouwde molen niet in bedrijf, in 1834 zou hij verbranden.

Bronnen:
“Dat goede oude Zaandijk” G.Oosterbaan 1971 blz. 99/ 116
“De Papiermolens in Noord Holland” H.Voorn 1960 blz. 362-367
“De Tweeling in de Ban” G.Oosterbaan 1968 blz. 130/ 137
“Zaanse molenbranden” R.Couwenhoven 2001 blz. 27-35
“Duizend Zaanse molens” P.Boorsma 1968 blz. 164
F. Rol.