Molen De Witte Valk, Zaandam-Oost

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1668

verdwenen

1749

gesloopt

geschiedenis

De bouwheer van de molen was Sijmon Jansz. Floor, de windbrief voor De Witte Valk stond op zijn naam. De exacte datum van uitreiking van dit document wordt door Pieter Boorsma niet genoemd. In 1100 Zaanse Molens vermeldt Ron Couwenhoven dat in het archief van de Grafelijkheidsrekenkamer in Den Haag een windbrief is gevonden die op 24 januari 1668 werd uitgereikt aan Simon Jansz Floor, voor een zaagmolen in de Banne Oostzaan. Dit moet de windbrief van de Witte Valk zijn aangezien er in de Grafelijksheidrekenkamer geen andere windbrief werd aangetroffen op naam van de familie Floor.

Op 16 oktober 1683 liet de zoon van Sijmon Floor, Jan Sijmonsz. Floor, “de Balcksagersmoole de Witte Valck” tegen brand verzekeren in een assurantiecontract.
De Witte Valk was een zgn. sommerzager, wat inhield dat de molen werd gebruikt voor het zagen van zware eiken balken.
Ondanks het feit dat De Witte Valk net als het merendeel van zijn collega’s werd gedreven in een partenrederij, bleef het merendeel van de aandelen in handen van de familie Floor. De laatste eigenaar van De Witte Valk was Simon Jansz. Floor, de kleinzoon van de bouwheer. Hij bezat tijdens zijn dood omstreeks 1746, 9/16e part in de molen.

De crisis in de houtwereld halverwege de achttiende eeuw betekende de ondergang van De Witte Valk. Doordat de Engelsen omstreeks 1740 zeer hoge invoerrechten gingen berekenen voor bewerkt hout, was het niet meer lonend om gezaagd hout naar Engeland te exporteren. Toen 12 jaar later ook nog eens een invoerverbod van gezaagd hout naar de Zuidelijke Nederlanden werd aangekondigd, betekende dit de doodsklap voor de wagenschotzagerij. De balkenzagerij wist zich naderhand te herstellen van de klap. Binnen een tijdsbestek van 30 jaar verdwenen er meer dan 100 houtzaagmolens uit de Zaanstreek.

Op 19 september 1749 verkochten de erfgenamen van Simon Jansz. Floor, tezamen met Reyer Hondius, de eigenaar van het 7/16e part, de gehele molen voor het schamele bedrag van ƒ 700 aan Cornelis Cornelisz. Vis.
In zijn opdracht verdween De Witte Valk van het eiland in de Voorzaan. Op 20 december 1749 werd de brandverzekering geannuleerd, met de notitie dat de molen was gesloopt.

Bronnen:
- “Duizend Zaanse molens” P.Boorsma 1968 blz. 121
- www.duizenzaansemolens.nl R.Couwenhoven
- “de Zaende” 3e jaargang 1948 blz. 219
- "1100 Zaanse Molens", Ron Couwenhoven 2015, blz. 112-113.