Molen De Eendracht, bijgenaamd De Wurmenpot, Zaandam-Oost

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1694

verdwenen

1746

gesloopt

geschiedenis

In 1694 verkocht Hendrik Dirksz Buys deze molen voor ƒ 1350 aan Dirk Simonsz Meyn.

De molen staat vermeld in een huurcontract gedateerd 17 juli 1722. Wie de molen huurde wordt niet genoemd. Veel meer vroege gegevens zijn er over De Eendracht niet voorhanden.

Op 11 november 1743 was de molen het eigendom van Wouter Bleeker. Op die dag liet Bleeker zijn molen tegen brand verzekeren in een assurantiecontract. De verzekerde waarde van de molen werd gesteld op ƒ 600. Dit was een vrij lage waarde voor een zaagmolen in die tijd, mogelijk verkeerde De Eendracht in niet al te beste staat.

Ook zat het economisch tij niet mee. In het midden van de achttiende eeuw ging het zeer slecht met de houtzagerij in de Zaanstreek. Doordat de Engelsen omstreeks 1740 zeer hoge invoerrechten gingen berekenen voor bewerkt hout, was het niet meer lonend om gezaagd hout naar Engeland te exporteren. Toen 12 jaar later ook nog eens een invoerverbod van gezaagd hout naar de Zuidelijke Nederlanden werd aangekondigd, betekende dit de doodsklap voor de wagenschotzagerij. De balkenzagerij wist zich naderhand te herstellen van de klap. Binnen een tijdsbestek van 30 jaar verdwenen er meer dan 100 houtzaagmolens uit de Zaanstreek.
Ook De Eendracht werd hier een slachtoffer van. Op 4 oktober 1746 werd de molen gekocht door de Zaandammer molensloper Lourens Hooglander. Hij betaalde voor de molen een bedrag van ƒ 525 en daarmee was het lot van deze molen bezegeld. Nog in hetzelfde jaar verdween De Eendracht.

Over de bijnaam van de molen schreef Pieter Boorsma in zijn boek “Zaanse windmolens”: “Vermoedelijk is de Eendracht een “mislukkeling” geweest, wat ongewoon van model, zoodat hij, vergeleken met andere paltrokken, een “raar figuur sloeg”. In dat opzicht was, in de molenrijke Zaanstreek, het vonnis spoedig geveld en bleef zoo'n, van goede verhoudingen in zijn gestalte misdeelde molen, voor altijd gedoodverfd.”

Bronnen:
- “Duizend Zaanse Molens” P. Boorsma 1968 blz. 115
- “Zaanse Windmolens” P. Boorsma 1939 blz. 44
- “de Zaende” 6e jaargang 1951 blz. 1-12
- www.duizendzaansemolens.nl R. Couwenhoven
- "1100 Zaanse Molens", Ron Couwenhoven 2015, blz. 102.