Molen De Karn, Zaandam-Oost

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1693

verdwenen

1744

gesloopt

opvolger

Zaandam-Oost (De Karn / De Nieuwe Carn)

geschiedenis

De vroegste vermelding van deze paltrokmolen dateert van 21 november 1693, toen Cornelis Cornelisz Groot voor ƒ 1000 een half part in de molen verkocht aan Jacob Pietersz Groot. Uit 1697 en 1698 zijn ook verkopen bekend, met spectaculaire prijsschommelingen.

Op 1 januari 1711 werd de molen verzekerd tegen brand, door eigenaar Gerrit Cornelisz. Meijn. Dat het om een paltrok ging, blijkt uit de lijst van de schaatsenrijders uit 1726, die hem onder palsrocken Oostzaandam registreerden.

Omstreeks 1720 werd de molen het eigendom van Abraham Stroo. Op zijn naam trad de molen op 1 januari 1734 toe tot het zgn. Hondiuscontract. Deze collectieve brandverzekering werd op die dag opgericht voor en door eigenaren van houtzaagmolens in Zaandam. Bij de oprichting traden ruim 30 houtzagers toe tot dit contract. De verzekerde waarde van De Karn bedroeg ƒ 800.

De Karn sneuvelde in de economische crisis halverwege de achttiende eeuw. In het midden van de achttiende eeuw ging het zeer slecht met de houtzagerij in de Zaanstreek. Doordat de Engelsen omstreeks 1740 zeer hoge invoerrechten gingen berekenen voor bewerkt hout, was het niet meer lonend om gezaagd hout naar Engeland te exporteren. Toen 12 jaar later ook nog eens een invoerverbod van gezaagd hout naar de Zuidelijke Nederlanden werd aangekondigd, betekende dit de doodsklap voor de wagenschotzagerij. De balkenzagerij wist zich naderhand te herstellen van deze klap. Binnen een tijdsbestek van 30 jaar verdwenen er meer dan 100 houtzaagmolens uit de Zaanstreek.
Op 29 december 1743 kocht de Zaandammer molensloper Lourens Hooglander molen De Karn. Hooglander betaalde voor de molen een bedrag van ƒ 1025. Kort hierna werd de molen gesloopt.

Later werd er op het erf van de gesloopte paltrokmolen een pelmolen opgericht die de naam van zijn voorganger droeg.

NB Dit was dus geen bovenkruier, maar een paltrokmolen.

Bronnen:
- “Duizend Zaanse molens”, P. Boorsma 1968 blz. 120
- “Zaanse molenbranden”, R. Couwenhoven 2001 blz. 18
- “de Zaende” 6e jaargang 1951 blz. 1-12
- "1100 Zaanse Molens", Ron Couwenhoven 2015, blz. 104, 111.