Molen De Oude Stam, Zaandam-West

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1659

verdwenen

1750

gesloopt

geschiedenis

Het bouwjaar van de Oude Stam is onbekend, wel wordt vermoed dat de molen tot de oudere zaagmolens van Zaandam behoorde. De molen wordt voor het eerst aangetroffen op 24 juli 1659. De molen die het eigendom was van Cornelis Jansz. Schaep werd op die dag verkocht aan Claas Cornelisz. Ouwekees voor een bedrag van Fl.1000,-.
Op 23 februari 1692 werd de molen tegen brand verzekerd, wie de molen toen in eigendom had, wordt niet vermeld. Dit gebeurde nogmaals op 1 januari 1703, ditmaal was de molen het bezit van Jan Pieterz. Korver. De molen werd toen op Fl.800,- getaxeerd. Met de aankoop van de Oude Stam werd de basis gelegd voor een in die tijd bekende firma (Weduwe Cornelis Corver & Zn.), die pas in 1896 werd geliquideerd.
Jan Pietersz. Korver zou niet lang blijven werken met de Oude Stam enkele jaren later was de molen het eigendom van Cornelis Pietersz. Mens. Hij was één van de drie heren die in 1726 tijdens een schaatstocht de namen van zo'n 500 Zaanse molens met hun eigenaren noteerden, waaronder ook de Oude Stam met zichzelf als eigenaar.
Op 7 augustus 1738 ging deze Cornelis Mens een overeenkomst aan met Jan Lijns Rogge, boekhouder van de lijnbaan “de Witte Olyfant” over het gebruik van een sloot.
Niet lang hierna stierf Cornelis Mens, waarna zijn weduwe de zaken voortzette. In 1742 werd zij genoemd als rentenierster, met in haar bezit de zaagmolens de Oude Stam en “het Blauwe Fortuin”.
Op 19 januari 1750 werd de Oude Stam geveild, wat als volgt werd omschreven:”een hechte dubbele balksagersmolen zijnde een palsrok, genaamt de ouwe Stam c.a. staande ende gelegen op 't Seemanspad aan de nieuwe Vaart. Verbonden in een brantcontract op Fl.700,-. In de wint op Fl.3,00.” De molen werd door molensloper Jan de Vries gekocht voor Fl.600,-. Kort daarna verdween de Oude Stam.
Op 30 december 1752 werd het volgende verkocht:”Een tuijn met twee speelhuijsen….op ‘t Zeemanspad, belent ten westen ’t erf daar de molen de oude Stam gestaan heeft.”

Over dit voormalig molenerf meldde Pieter Boorsma nog het volgende in zijn boek “Zaanse Windmolens”.
“Het voormalig erf van de Oude Stam, was in latere tijd tuin, inzonderheid rozenkwekerij en stond bekend als de “Rozentuin”. In 1888 werd dit terrein verkocht en is het grotendeels bebouwd met huizen, de tegenwoordige Rustenburgerdwarsstraat.”
De Rustenburgerdwarsstraat bestaan niet meer, het verdween met de bouw van het voormalige hoofdkantoor van grootgrutter Albert Hein.

Bronnen:
- “de Zaende” 2e jaargang 1947 blz. 329
- “Duizend Zaanse Molens” P.Boorsma 1968 blz. 88-89
- “Zaanse Windmolens” P. Boorsma 1939 blz. 192-193
- “Engel van de Stadt, zijn voor en nageslacht” Dr. S. Hart 1951 blz. 189-192
- “250 Zaanse molens” R. Couwenhoven 2001 blz. 37-38
- www.duizendzaansemolens.nl R. Couwenhoven
F. Rol.