Molen Het Verdolven, Zaandam-West

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1725

verdwenen

1750

gesloopt

geschiedenis

De wagenschotzager Het Verdolven werd gebouwd in 1725. Op 22 augustus van dat jaar verkreeg Jan Pietersz. Gijsen de windbrief voor deze molen. Enkele jaren later was Willem Keg eigenaar van het Verdolven.
Willem Keg liet de molen op 7 januari 1736 veilen, wat als volgt werd beschreven: ”Een weldoortimmerde wageschot zagersmolen genaamt het Verdolven staende tegenover de Eekenboom tot westzaandam. Erfpacht ƒ 24 's jaars. Contributie in de wint ƒ 8“.
De molen werd gekocht door Claas Zalm, die er ƒ 2140 voor betaalde. Claas Zalm, die later ook burgemeester was van Westzaandam, werkte ook met de paltrok “de Vergulde Zalm” die was gelegen op het Rustenburg in Zaandam. Deze molen was vermoedelijk gebouwd door de vader van Claas Zalm. Later werkte Zalm ook nog met de wagenschotzager “de Gekroonde Harp”, die toen werd omgedoopt in “de Gekroonde Zalm”.

In het midden van de achttiende eeuw ging het zeer slecht met de houtzagerij in de Zaanstreek. Doordat de Engelsen omstreeks 1740 zeer hoge invoerrechten gingen berekenen voor bewerkt hout, was het niet meer lonend om gezaagd hout naar Engeland te exporteren. Toen 12 jaar later ook nog eens een invoerverbod van gezaagd hout naar de Zuidelijke Nederlanden werd aangekondigd, betekende dit de doodsklap voor de wagenschotzagerij. De balkenzagerij wist zich naderhand te herstellen van de klap. Binnen een tijdsbestek van 30 jaar verdwenen er meer dan 100 houtzaagmolens uit de Zaanstreek, ook Het Verdolven was hierbij.
Op 13 januari 1750 bracht Claas Zalm Het Verdolven in veiling. Het hoogste bod bedroeg slechts ƒ 535. Dit was niet genoeg en dus werd de molen opgehouden. Kort hierna verkocht Zalm de molen uit de hand en niet lang daarna verdween het Verdolven door sloop uit Westzaandam.
(meer info op www.duizendzaansemolens.nl)

Over de vreemde naam van de molen schreef Pieter Boorsma het volgende in zijn boek “Zaanse Windmolens”:
“Het land in de omgeving van de molen was door de vele slootjes, versnipperd: vergraven = verdolven, en werd daarom 't Verdolven genoemd, maar zal oorspronkelijk wel, meer volledig, "het Verdolven Land" hebben geheten. De molen droeg dus feitelijk den naam van de landerijen waarop hij stond en die hem omgaven.”
Op 12 januari 1730 werd nog het volgende te koop aangeboden: ”een tuijn met vruchtboomen staende tot west Saendam int verdolven, belent ten Westen de molen genaamt het Verdolven.”

Bronnen:
- “Duizend Zaanse Molens” P. Boorsma 1968 blz. 91
- “de Zaende” 2e jaargang 1947 blz. 327
- “Zaanse windmolens” P. Boorsma 1939 blz. 216-217
- www.duizendzaansemolens.nl R. Couwenhoven
F. Rol.