Molen De Bonte Ekster, bijgenaamd Barend Roest (3e), Zaandam-West

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1731

herbouwd

verdwenen

1797

verplaatst

verplaatst naar

Almelo (De Nieuwe Molen / Stadsmolen)

voorganger

Zaandam-West (De Bonte Ekster, bijgenaamd Barend Roest (2e))

geschiedenis

Op 24 juli 1731 werd De Bonte Ekster voor de tweede maal in de as gelegd.
Omstreeks deze periode zal Jan Noomen zijn zaken hebben uitgebreid met de iets ten zuiden van de Bonte Ekster gelegen zaagmolen “de Eikenboom”. Jan Noomen liet na de brand de Bonte Ekster voor de tweede keer herbouwen. Tot omstreeks 1750 bleef Jan Noomen met de molen werken, daarna kwamen De Eikenboom en De Bonte Ekster in handen van zijn zoon Claas Jansz. Noomen. Op 13 maart 1787 was de molen het bezit van Pieter Meijndertsz. Noomen, hij liet de molens op die dag verzekeren. De waarde van de molens was behoorlijk gestegen, beide molens werden voor ƒ 4000 verzekerd.

De Bonte Ekster wordt voor het laatst vermeld op 14 januari 1796. Op die dag werd de molen geveild, wat als volgt werd opgeschreven: ”Een capitale, hegte, sterke houtzagersmolen (sijnde een bovenkruijer) genaamd de Bonte Exter c.a. te West-Zaandam in de molenbuurt aan weg en Zaan…….’t knegthuijs zal door Pieter Cornelisz. Walrot zijn leven lang voor niet mogen bewoond worden…..”. De molen werd niet verkocht.

Wat er toen met de Bonte Ekster gebeurde, blijft onduidelijk. Volgens Pieter Boorsma werd de molen omstreeks 1819 gesloopt, hoe hij aan dit jaartal kwam is onduidelijk, Boorsma vermeldt geen bronnen. Mogelijk was de molen al twintig jaar eerder verdwenen.
Op 30 december 1797 kreeg Pieter Noomen toestemming van het gemeentebestuur van Westzaandam, om zijn molen af te breken en te verplaatsen naar Friesland. De molen werd niet bij naam genoemd, maar het is aannemelijk dat het hier de Bonte Ekster betrof (*). Zeer waarschijnlijk werd de Bonte Ekster dus in 1798 afgebroken en verplaatst naar Friesland (*). Het Friese molenboek uit 1995 vermeldt bij een ansichtkaart uit Lemmer, dat dit mogelijk de uit Zaandam afkomstige houtzaagmolen De Bonte Ekster was. Helaas is het niet duidelijk waar deze informatie vandaan komt. Evenzo blijft het onbekend wanneer de molen daar gebouwd werd en of hij ook “de Bonte Ekster” heette. Nader onderzoek zal zeker de oplossing vinden (*).

Hoe de molen aan zijn bijnaam “Barend Roest” kwam blijft onduidelijk. In de familie Noomen kwam geen Barend voor. Mogelijk heeft het iets te maken met een van de vroegere houtzagers.

Bronnen:
- “Duizend Zaanse Molens” P. Boorsma 1968 blz. 96/ 246
- “Zaanse Windmolens” P. Boorsma 1939 blz. 47
- “de Zaende” 2e jaargang 1947 blz. 336
- www.duizendzaansemolens.nl R. Couwenhoven
- “Friese Molens” 1995 blz. 60
- “Zaandam, 150 jaar stad” o.a. Dr. S. Hart 1962 blz. 35-39
Informatie F. Rol.
-----

(*) De aanname dat de molen in Lemmer voorheen De Bonte Ekster in Zaandam was, is onjuist gebleken. De Bonte Ekster in Zaandam werd in 1797 verplaatst naar Almelo, waar hij als korenmolen verder ging onder de naam De Stadsmolen.

Er is zeer lang verondersteld dat De Bonte Ekster als zaagmolen in Lemmer terecht kwam, maar uit verslagen van de vergaderingen van de regering van de Bataafsche Republiek blijkt dat eigenaar Pieter Noomen zonder vergunning de molen liet afbreken. Hij kreeg daarop aanvankelijk bevel een nieuwe molen te bouwen, maar ging in verweer. In zijn verweerschriften meldde hij diverse keren dat hij De Bonte Ekster naar Almelo had verkocht. Uiteindelijk werden hem geen strafmaatregelen opgelegd.
Bronnen:
- "Zaanse verhalen 2015. Zaagmolens op het Eiland, boeven in Zaandijk en andere molenverhalen", Stichting Archief Ron Couwenhoven, 2015.
- Informatie Ron Couwenhoven, 20 maart 2016.