Molen De Vos / Het Vosje, Zaandam-West

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1695

verdwenen

1821

gesloopt

geschiedenis

Over deze molen zijn maar weinig gegevens voorhanden. De molen werd voor het eerst genoemd op 29 december 1695 bij een landverkoop. Bij deze verkoop werd vastgelegd dat eigenaar IJsbrant Hendriksz. Vos recht van overpad had over het verkochte land, moest er over in gesprek met de baas van molen De
Hengelaar. Gezien de naam van de eigenaar was dit vermoedelijk de bouwheer van de molen of een zoon daarvan.

In 1726 was de Vos het bezit van Claas Vosjes. Veel meer gegevens zijn er over deze wagenschotzager niet bekend.

De Vos wordt voor het laatst genoemd op 2 augustus 1821. Op die dag werd er op het erf van de molen een verkoping gehouden van afbraakhout, dat zeer waarschijnlijk afkomstig was van deze molen.

Bronnen:
- “Duizend Zaanse molens” P. Boorsma 1968 blz. 91
- www.duizendzaansemolens.nl R. Couwenhoven

F. Rol

De Vos of Het Vosje stond niet aan de Watering, maar aan de Hogendijk dichtbij de Overtoom in Westzaan, maar op Westzaandams grondgebied. Dat blijkt overduidelijk uit de verbandacte, waarin op 2 januari 1697 een windrecht van 3 pond Vlaamse Groten van 40 ’t pond, dat stond gelijk aan drie gulden, per jaar werd vastgelegd. De acte werd afgegeven op naam van Hendrick Jacobsz die de molen De Oude Vos ‘op eigen grond heeft gestelt aan den Westzaander Overtoom.’ De eigenaar woonde wel in Westzaan.

Hij had op 19 december 1696 al de windbrief ontvangen. Zijn zoon IJsbrand Hendricksz Vos werd met de molen genoemd op 29 december toen hij het recht van overpad regelde.

Toen in januari 1729 de nieuwe blaffert (register) van de Windpacht in de Banne Westzaan in gebruik werd genomen, werd Hendrik Jacobsz Vos (die in 1696 de windbrief kreeg) nog genoemd als eigenaar van De Vos.

De Vos was een paltrok wagenschotzager. De gegevens in Duizend Zaanse Molens van Pieter Boorsma zijn dus achterhaald.

Bron: Oudrechterlijkarchief (ORA) Banne Westzaan nr. 1651-1652.

Ron Couwnenhoven, 22 mei 2015.