Molen De Koning / De Boterton, Zaandam-West

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1668

verdwenen

1749

gesloopt

geschiedenis

Van de Koning is het bouwjaar nimmer achterhaald. De molen duikt voor het eerst op, op 21 februari 1669 toen hij werd verkocht. Verkopers van de molen waren Jan Dirksz. Seylemaker en Marij Willems, de weduwe van Jan IJsbrantsz. Koning. Vermoedelijk was dit de bouwheer van de molen geweest.
In 1693 komt de molen in handen van Teunis Cornelisz. Meijn. Hij liet de molen in 1707 tegen brand verzekeren voor een waarde van Fl.500,-. De molen behoorde dus niet tot de kapitale houtzaagmolens, want die werden meestal voor het dubbele bedrag verzekerd. In 1726 zaagde Gerrit Jansz. Noomen met de Koning, later verkocht hij de molen aan Guiliam van Elst, deze Zaandammer werkte ook met de paltrok “’s Lands Welvaren”.
In 1747 werd de Koning door van Elst uit de brandverzekering gehaald. Twee jaar later, in 1749, verkocht van Elst
de molen aan Lourens Hooglander, voor Fl. 220,-. Hooglander was molensloper van beroep en liet de Koning verdwijnen. De zeer lage koopsom doet vermoeden dat er iets mis was met de molen. Mogelijk verkeerde hij in een vervallen staat van onderhoud.
(zie ook www.duizendzaansemolens.nl)

Over de bijnaam van de molen schrijft Pieter Boorsma in zijn boek “Zaansche Windmolens”:”de Boterton, die wel tot de spotnamen zal behooren. Vermoedelijk was ook hier weer een schilder in het spel die, misschien op het achterschot der molenkap, zijn “gaven getoond” had, met het scheppen eener afbeelding van een koning wiens lichaam wat al te gevulde vormen vertoonde. Een zeer corpulent persoon noemt men nog wel: “een tonnetje evenrond” of “een botervaatje met pootjes”. Deze gissing, betreffende den spotnaam zal waarschijnlijk niet zoo heel ver mis zijn.”

Bronnen:
- “de Zaende” 2e jaargang 1947 blz. 333
- “Duizend Zaanse Molens” P. Boorsma 1968 blz. 83
- “Zaanse Windmolens” P. Boorsma 1939 blz. 109-110
- “250 Zaanse molens” R. Couwenhoven 2001 blz. 34-35
- www.duizendzaansemolens.nl
F. Rol.