Molen De Groene Stoel, Zaandam-West

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1641

verdwenen

1741

gesloopt

geschiedenis

De Groene Stoel werd gebouwd in het jaar 1641. Daarmee behoorde de molen tot de oudere zaagmolens van het Westzijderveld. Het is zeer goed mogelijk dat het hier een verplaatste molen betrof.
In de eerste helft van de zeventiende eeuw werden er aan de Zaanoevers diverse zaagmolens opgericht. Toen Zaandam groter groeide kwamen deze, doorgaans, paltrokken in de verdrukking. Alhoewel er bijna geen gegevens over deze molens bekend zijn, is het waarschijnlijk dat de toenmalige eigenaren deze molens lieten afbreken en verplaatsen naar het open veld. Gezien de leeftijd van de Groene Stoel zou hij wel eens tot deze groep molens kunnen behoren, alhoewel dat beslist niet zeker is.
Voor de molen kreeg Claes Claesz. Stoel de windbrief op 4 november 1641 uitgereikt. De bouwheer gaf de molen dus zijn familienaam. Mogelijk was de molen later groen geschilderd en kreeg hij het bijvoeglijk naamwoord ‘groen’ aan zijn naam toegevoegd. Over de vroege periode van de molen is verder niet veel bekend.
Op 16 april 1681 werd de molen voor een bedrag van Fl.120,- per jaar verhuurd aan een loonzager. Eigenaar van de molen was Jacob Schoen, hij liet de Groene Stoel op 16 oktober 1683 tegen brand verzekeren bij een assurantiecontract. De verzekerde waarde van de molen bedroeg Fl.600,-.
Op 23 februari 1708 liet de weduwe van Jacob Schoen de molen veilen wat als volgt werd omschreven:”Een wel geconditioneerde wagenschotzagersmolen genaemt de Stoel staende tot west Saerdam in de Molenbuirt op een gehuirt erff...sijnde ten noorden belendt de pelmolen van Meijndert Pietersz. Meijn (de Gerechtigheid) en ten suyden de molen van Lijns Claesz. Schaep (het Witte Schaap).” De molen werd door Dirk Cornelisz. Meijn gekocht voor Fl.1430,-. Dirk Meijn bleef een jaar of twintig met de Groen Stoel wagenschot zagen. In 1726 stond de molen nog op zijn naam, enkele jaren daarna was Claes Cornelisz. Keese de nieuwe eigenaar.
In het midden van de achttiende eeuw ging het plots zeer slecht met de houtzagerij in de Zaanstreek. Doordat de Engelsen omstreeks 1740 zeer hoge invoerrechten gingen berekenen voor bewerkt hout, was het niet meer lonend om gezaagd hout naar Engeland te exporteren. Toen 12 jaar later ook nog eens een invoerverbod van gezaagd hout naar de Zuidelijke Nederlanden werd aangekondigd, betekende dit de doodsklap voor de wagenschotzagerij. De balkenzagerij wist zich naderhand te herstellen van de klap. Binnen een tijdsbestek van 30 jaar verdwenen er meer dan 100 houtzaagmolens uit de Zaanstreek, ook de Groene Stoel was hierbij.
In 1741 d.d. 18 maart liet Claas Cornelisz. Keese de molen veilen, “een houtsagersmolen genaamt de groene stoel, staande tot Westsaandam in 't Velt, ten eijnde om van het erf af te haalen.” De molen werd voor Fl.370,- gekocht door Lourens Hooglander, molensloper van beroep. De Groene Stoel was de eerste molen die Hooglander in zijn carrière zou slopen. Deze eerste klus legde hem geen windeieren op. Het totaal aan kosten voor de sloop bedroeg Fl.520:6:0, de totale opbrengst na verkoop van het sloopmateriaal was Fl.832:15:10. In de daarop volgende jaren zou Hooglander nog 16 molens slopen.

Bronnen:
- “Duizend Zaanse Molens” P. Boorsma 1968 blz. 89
- “Zaanse Windmolens” P. Boorsma 1939 blz. 195-196
- www.duizendzaansemolens.nl R. Couwenhoven
- “de Zaende” 6e jaargang 1951 blz. 1-15
F. Rol.