Molen De Zaanstroom, Wormerveer

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1766

verdwenen

1888

gesloopt

geschiedenis

De Zaanstroom werd als cement- en schelpzandmolen in 1766 gebouwd.
Het was een kleinere met hout beklede zeskante molen, met een vlucht van ongeveer 14 meter. Zijn windbrief werd op 20 februari 1767 uitgereikt aan Jan Waligsz.
De Zaanstroom werd in 1808 als schelpzandmolen verkocht aan Hendrik de Jong uit Schermerhorn. De Jong dreef sinds 1790 een handel in kaneel, blauwsel en chemicaliën in Wormerveer. De Jong gebruikte het molentje voor het vermalen van blauwsel en potas.
Toen Hendrik de Jong in 1822 overleed werd zijn bedrijf voortgezet door zijn weduwe Trijntje de Jong-Schoute, samen met haar broer Dirk Schoute.
In 1829 ging Dirk Schoute alleen verder onder de firmanaam Weduwe Hendrik de Jong.
In 1843 startte Dirk Schoute met het vermalen van cacaobonen in de Zaanstroom. Hiermee legde hij de basis voor een van grootste cacao en chocoladefabrieken in de Zaanstreek.
Na zijn overlijden in 1861 werd het bedrijf voortgezet door zijn zonen en een zwager.
In 1872 lieten zij de molen voorzien van een stoommachine van 8 PK. Door de mechanisering van de molen werd de productie vergroot en uiteindelijk werd het molentje te klein om het bedrijf nog te kunnen huisvesten.
In 1884 liet de firma de Jong een geheel nieuwe fabriek bouwen aan het Noordeinde in Wormerveer. Deze fabriek kreeg de naam van het molentje. De Jong bleef succesvol en al vlug werd de Zaanstroom vergroot en gemoderniseerd. In maart 1930 werd het gehele fabriekscomplex door brand verwoest. Nog in hetzelfde jaar werd gestart met de bouw van een nieuwe fabriek. Na de Tweede Wereldoorlog ging het bergafwaarts met de firma de Jong. Uiteindelijk ging het bedrijf in 1957 failliet. De voormalige opstallen aan de Zaan werden in 1989 gesloopt.
Nadat de Jong de productie in 1884 had overgebracht naar de nieuwe fabriek aan de Zaan, verkochten zij het molentje op 20 augustus 1885 aan de Wormerveerder timmerlieden Inja en Hartog. Zij richtten naast de molen een stoomwasserij op. Daarbij bleef de molen intact en werd geschikt gemaakt voor het aandrijven van een aantal waskuipen. Waarschijnlijk voldeed het principe niet erg, want op 21 juni 1887 bood Hartog de molen te koop aan. Voor meer dan een jaar probeerde Hartog de molen te verkopen. Uiteindelijk vond men geen koper en verdween de molen in 1888 door afbraak. De wasserij van Hartog ging in 1987 failliet, de panden van de voormalige wasserij werden rond 2005 geslooopt.

Bron:"Duizend Zaanse molens" P. Boorsma 1968
"Molens in de Zaanstreek in oude ansichten deel 1" T. Neuhaus 1987
"encyclopedie van de Zaanstreek" 1991.

Informatie van F. Rol.