Molen De Reiziger, Westzaan

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1678

verdwenen

1745

geschiedenis

De hennepklopper De Reiziger werd gebouwd in 1678. Op 24 februari 1679 ontving Cornelis Pietersz. Arisses de windbrief voor deze molen in de Ban van Westzaan.

Volgens de blaffert van de windpacht die op nieuwjaarsdag 1729 in gebruik werd genomen, stond De Reiziger "in het Zuideinde op de Gouw". De eigenaar was toen Claas Cornelisz Vrouwes.

In 1731 werd De Reiziger op naam van Vrouwes als zaagmolen opgenomen in het nieuwe verpondingsregister. De registratie vond plaats in het Westzaandamse register en niet in het Westzaanse (zie Boorsma).

Op 27 februari 1745 royeerden de regenten De Reijsiger.

Bronnen:
- “Duizend Zaanse molens” P. Boorsma 1968 blz. 231.
- “de Zaende” 4e jaargang 1949 blz. 54-55.
- "1100 Zaanse Molens", Ron Couwenhoven 2015, blz. 67, 95, 324 [Zaandam-West moet zijn Westzaan].
-----

Er stonden twee zaagmolens De Reiziger in deze hoek van Westzaandam/Westzaan (dbnrs. 3360 en 3479). Het moeten verschillende molens zijn geweest, omdat in de windbrief van 24 februari 1679 voor de hennepklopper De Reiziger in Westzaan een windpacht van ƒ 2 werd vastgelegd, terwijl in 1715 bij de verkoop van de zaagmolen De Reiziger een windpacht van ƒ 2,50 werd geregistreerd in de transportacte. Bovendien werd de molen toen verkocht voor ƒ 3100 en dat is een bedrag dat hennepkloppers nooit haalden.

Claes Cornelisz Vrouwes hoorde tot de familie Schoen (Pieter Schoen de verffabrikant met de Gekroonde Schoen). Dit was een koopmansgeslacht en die kooplieden hadden vaak belangen in meerdere molens als partenhouder.

Wel opmerkelijk is natuurlijk dat de molens kennelijk in dezelfde buurt stonden. Maar er zijn nog wel meer vragen die over deze molens nog niet zijn opgelost. Ik zou het dus voorlopig op twee verschillende molens houden. Temeer daar de windpachten nooit werden veranderd.
Ron Couwenhoven, 9 sept. 2018.
-----

De hennepklopper De Reiziger stond niet in Westzaandam aan de Gouw, maar in Westzaan. De verbandacte van 16 september 1679 is duidelijk: Cornelis Pieter Arisses woonde in Westzaan en zijn molen stond int Zuijdendt van Westzaan op de Gouw (letterlijke tekst). Ook in de windbrief van 24 februari 1679 wordt gemeld dat de molen in Westzaan werd gebouwd.
De vermelding in het verpondingsregister van 1731 van Westzaandam kwam doordat de toenmalige eigenaar van de molen, Claas Cornelisz Vrouwes, in Westzaandam woonde. Naar de gebruiken van de tijd werd daarom al zijn onroerend goed in het verpondingsregister van zijn woonplaats en huisadres opgenomen.
Ron Couwenhoven, 18 sept. 2023.