Molen De IJsvogel/ Molen van Dirck Reijerssen, Westzaan

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1645

verdwenen

1819

1808 - 1819 gesloopt

geschiedenis

 

Vermoedelijk was de windbrief die op 7 juli 1645 werd uitgereikt aan Dirk Reijers uit Westzaan voor deze molen.  In 1645 verkreeg Dirck Reijerssen uit Westzaan een windbrief voor een nieuw te bouwen houtzaagmolen. Het is niet bekend of het hier een paltrok of een bovenkruier betrof, evenmin wordt het duidelijk of de desbetreffende houtzaagmolen werd gebruikt voor het zagen van wagenschot of het zagen van balken. Jaarlijks moest Reijerssen een bedrag van ƒ 3 betalen voor het gebruik van de wind. Waar de molen precies heeft gestaan in Westzaan en hoe en wanneer hij verdween is niet bekend.

Bron: “250 Zaanse molens” R. Couwenhoven 2001 blz. 16
F. Rol, Zaandijk
-----

Blaffert Molens e.d., 1720: "Teunis Reijers, een veersagers molentje staande tot Westzanen binnen de Gouw, volgens erfpagt brieff van date den ... t welk is begonne te male den ... sulcx het eerste jaar pagt vers: den ... 's jaars om  (*)

 In het jaar 1726 was de molen het eigendom van Jan Brinkman.

Resolutieboek Westzanen, 22 maart 1731: "De ambachtsheren van Westzanen verlenen het recht van de wind aan Teunis Rijersz. te Wzn. voor een veerzaagmolentje, staande te Wzn. in de Krabbelbuurt binnen de Gouw, tegen vier gulden per jaar, ingegeaan 1 Sep. 1730, genaamd D'IJsvogel." (*)
Kohier Verp., 1731: "een veersagertje ... Wzn., verp.nr. 282 later 272, getaxeerde huur ƒ 60." (*)

Transportregister Westzaan, 28 april 1735: "Cornelis Pieterse Heijnis verklaart verkocht te hebben aan David Pel en Teunis Reijersz. (allen te Wzn.), ten behoeve van de molens d'Quikstaart [De Kwikstaart] en d'IJsvogel het eeuwigdurend recht van overpad van 's Heren weg over het erf van de verkoper en over zijn daarachter liggende ven land, gelegen bezuiden de Mallegatsloot. De verkoper zal een pad laten maken, de kopers zullen dat pad en de brug onderhouden. Koopsom ƒ 250:-." (*)

Transportregister Westzaan, 28 april 1735: "Cornelis Pieterse Heijnis te Wzn. verklaart verkocht te hebben aan Jacob Dirkse Copjes, mede aldaar, een ven land van 944 roeden, gelegen in de Krabbelbuurt, aldaar achter de koper en de verkoper, belend ten N. door de verkoper en ten Z. door de Mallegatsloot, onder voorwaarde dat Jacob Copjes, David Pel en Theunis Reijerse daarover een vrije overgang hebben naar hun respectieve molens. De houtzaagmolen De Swaluw [De Zwaluw] heeft een vrij overpad over het Zuidelijke erf van de verkoper." (*)

In een acte gemaakt op 15 mei 1738 staat vermeld: “Een stukje land, waarop de Comparants veersagers mole de IJsvogel staat, binnen de Gouw.” Deze ‘comparant’ was Jan Reijersz, mogelijk een nazaat van Dirk Reijersz.

Op 17 januari 1765 verklaarde Teunis Reijersz. de molen De IJsvogel c.a. met een erf van 111½ roede, voor ƒ 700 verkocht te hebben aan Jan Pondman. (*)

De laatst bekende vermelding van De IJsvogel staat in het testament van Jan Pondman, gedateerd 30 augustus 1807. De molen werd toen aan Willem Pondman nagelaten. Vermoedelijk werd de molen kort hierna gesloopt.

Bronnen:
- “Duizend Zaanse molens” P. Boorsma 1968 blz. 223-224
- “van Kluft tot Weel” A. Sol 1989 blz. 24
- (*) archief Nico Heermans, Stichting Historisch Bezit Nico Heermans. Historische Vereniging Westzaan, Jan Bijleveld, 19 feb. 2023. Bronnen bekend bij de redactie.
-----

Dirck Reijerssen te Westzaan kreeg in 1645 een windbrief uitgereikt voor een zaagmolen. De Rekening der Grafelijkheid van Holland schreef een erfpacht van 3 ponden per jaar voor voor het gebruik van de wind . Er is niets bekend over de exacte standplaats.
Ron Couwenhoven, 10 mei 2012.

nog waarneembaar