Molen De Sint Pieter / De Platvoet, Westzaan

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1642

verdwenen

1814

gesloopt

voorganger

Westzaan (De Sint Pieter / De Platvoet (voorganger))

geschiedenis

Cornelis Willemsz liet op het erf van de verplaatste naamloze oliemolen een nieuwe en grotere oliemolen bouwen, die hij De Sint Pieter noemde en die ook de bijnaam De Platvoet kreeg, mogelijkerwijze toch van de vorige molen overgenomen. De windbrief voor deze molen werd op 20 september 1642 afgegeven. Er was een nieuwe windbrief nodig omdat de oude molen naar Wormerveer was verplaatst, waar hij als De Kikker aan de Noorddijk weer werd opgebouwd. Daar maakte men gebruik van de oude windbrief, waarin ƒ 2,50 windpacht was vastgelegd. Voor de nieuwe molen in Westzaan moest ƒ 3,50 worden betaald. Uit al deze gegevens blijkt dat Cornelis Willemsz Spaens de oude oliemolen verving door een moderner en groter exemplaar.

Op 22 juni 1670 liet Pieter IJsbrantsz Bout de molen tegen brand verzekeren in een assurantiecontract: “Pieter IJsbrantsz. Bout, voor de dubbele oly molen St. Pieter ofte Platvoet.”

Op 14 juni 1727 werd in Zaandam-West de collectieve brandverzekering het Olieslagerscontract opgericht. In deze verzekering konden de in de oliemolens aanwezige goederen en handelswaren tegen brand worden verzekerd. Gerrit Krey trad op die dag met De Platvoet toe tot deze verzekering. De officiële naam van de molen werd geeneens gebruikt.
Op 1 juli 1733 werd er nog een verzekering opgericht. Dit olieslagerscontract was speciaal bedoeld voor de molens zelf. Op 1 juni 1734 trad Gerrit Krey toe tot deze verzekering, met "de moole de Sint Pieter, alyas Platvoet.”

Op 17 mei 1794 werd de molen geveild: “Een hechte dubbelde olymolen genaamd de St.Pieter of Platvoet, staande en gelegen in de Krabbelbuurt, even beoosten de huijzen.” De molen werd echter niet verkocht. Kort daarna kwam de molen onderhands in bezit van Gerbrand Dekker. Hij betaalde maar liefst ƒ 6000 voor de molen. Waarschijnlijk nam hij ook stukken land over.

Gebrand Dekker werkte tot begin 1806 met de molen, op 21 januari van dat jaar bood hij De Sint Pieter te koop aan. In de aankondiging van de veiling werd het volgende over de opslagcapaciteit van de molen vermeld: “Berging voor 90 lasten zaad, 270 aamen oly en 40.000 koeken in 5 kassen.” Opnieuw werd de veiling opgehouden en kort daarna verkocht Dekker de molen uit de hand aan Gerben en Pieter Sijnes van der Goot, twee broers afkomstig uit het Friese Akkrum.

Zij bleven tot 1814 actief met de molen. Op 14 juni 1814 lieten de beide heren Van der Goot de brandverzekering annuleren. Kort daarna werd De Sint Pieter gesloopt.

Over de bijnaam van de molen schrijft Pieter Boorsma in zijn boek “Zaanse Windmolens”: “In welke betekenis deze bijnaam moet worden opgevat is niet uit te maken. Misschien heeft de molen ongewoon lage penanten gehad, zodat het van verre leek of hij op den grond stond. Mogelijk is ook, dat een naambord, waarop de beeltenis van den Heilige, de bijnaam veroorzaakt heeft. In dat geval kan allicht gedacht worden aan den voetvorm van den afgebeelde persoon, welke mogelijk te groot en te plat is geweest.”
Pieter Boorsma heeft echter nooit ontdekt dat eerder op het erf van De Sint Pieter een molen stond met de naam De Platvoet. Zodat zijn opvattingen over de bijnaam van de molen niet correct zijn.

Bronnen:
- “Duizend Zaanse Molens” P. Boorsma 1968 blz. 226-227
- “Zaanse Windmolens” P. Boorsma 1939 blz. 161-162
- “250 Zaanse molens” R. Couwenhoven 2001 blz. 84
- “Gedenkboek van het olieslagerscontract” 1912
- “Het Olieslagerscontract” R. Couwenhoven 2002 blz. 50
- “van Kluft tot Weel” A. Sol 1989 blz. 19
- aanvullingen Ron Couwenhoven, 7 nov. 2020.