Molen Oosterwillispolder, De Kapol / De Capoll, Westzaan

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

< 1716

verdwenen

1880

verplaatst

verplaatst naar

Westzaan (De Kapol)

geschiedenis

Het bouwjaar van deze kleine watermolen is nimmer gevonden. De vroegste vermelding dateert van 14 januari 1716, bij de verkoop van een huis. De weduwe van Willem Boot bood toen het volgende te koop aan, “een huisie staende in de oosterpolder, omtrent het watermolentje, genaamt hapol.” Wat nu de precieze bemalingsfunctie van de molen was is onduidelijk. Vermoedelijk bemaalde De Kapol de Westzaner Oosterwillispolder, een aparte kleine polder binnen de polder Westzaan.

Op 22 januari 1791 werd het molentje nogmaals genoemd bij de verkoop van een stuk land. Op dit stuk land rustte een erfpacht van ƒ 2:14:- per jaar voor de watermolen de Capol. Veel meer is er over de molen niet bekend.

Op 28 januari 1847 werd de Zuid van Westzaan geteisterd door een storm met een orkaankracht. Jan Jacobsz. Honig uit Zaandijk maakte over deze storm de volgende aantekening en noteerde de schade aan de molens.
“Een orkaan of windhoos teisterde op den 28sten januari van het jaar 1847 o.a. de volgende molens op het Zuideind van Westzaan: De Tweeling van Jan Kruyt; 1 roed; ’t Kind van Weelde van C. Dekker & Co: 2 roeden; De Huismusch van A. de Lange & Zonen: 1 zeil; De Groene Jager van A. Buys: 4 end hekkens, 1 draaihoofd en wijfelaar; Het Vliegend Hart van A. Buys: 3½ end hekken, 1 gang kammen; De Jonge Dekker van A. de Lange & Zonen: roed, as, luitens; De Kruidberg van C. Kruyt: 1½ end hekkens; De Oude Visser van A. de Lange & Zonen: 1 roed, 1 end hekkens, 2 gang kammen (met begin van brand); Het Witte Schaap van J. Dekker Gz.: 1½ end hekkens; De Kapol (watermolen): 1 roed; De Blauwe Kuiper van J. Kruyt: 1 end hekkens; De Witte Troffel van J. Huysinga: 1½ end hekkens, eenige kammen en de roed gespleten; De Kerseboom van Louis Robert te Utrecht: eenige hekkens; De Veldmuis of Kikkert: 4 zeilen geheel weg. Deze molen evenals de Kruitberg hebben een geruimen tijd linksom gemalen.”

In de brandkroniek van N. van Pomeren wordt de volgende brand beschreven: “1852, 17 jan. Verbrandde te Westzaan, Zuideinde, een polder-, land- of watermolentje van ’t grootste soort, was verzekerd voor ƒ 300, toebehoorende aan Dirk de Boer van Zaandam.” Het is niet duidelijk of deze brand daadwerkelijk De Kapol betrof of een andere ‘grote’ kleine watermolen.

Omstreeks 1880 werd de molen gekocht door dhr. Grootes uit Westzaan. Vermoedelijk was dit de eigenaar van de verfmolen De Oranjeboom, die was gelegen aan de Nauernase Vaart. Hij liet De Kapol afbreken en verplaatsen naar een erf ten zuiden van De Oranjeboom. Aldaar werd hij voorzien van een doppensteen voor het vermalen van koffiedoppen. In 1890 werd de molen daar gesloopt.

Bronnen:
- “de Zaende” 3e jaargang 1948 blz. 147
- “Duizend Zaanse Molens” P. Boorsma 1968 blz.234
- “Westzaan in oude ansichten deel 3” A. Sol 1986 blz. 59
- “Brandkroniek, vanaf 1656 tot september 1906” N. van Pomeren 1906 blz. 26
F. Rol, Zaandijk.
-----

In een notariële acte uit 1728 (in mijn bezit) is een aantal onderhoudsbepalingen vastgelegd voor de inwoners (eigenaren van grond) wonende in de Banne Westzaan in de Oosterpolder gelegen in het Zuydend van Westzaan, bemalen door de molen Capoll. Hiertoe behoorden ook de erfgenamen van Cornelis Dircksz Duyfjes (Duijfjes).
Peter Duyfjes, 18 jan. 2017.