Molen De Haan, Krommenie

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1638

verdwenen

1890

gesloopt

geschiedenis

De hennepklopper De Haan werd gebouwd in 1638. De windbrief voor deze molen werd op 2 april van dat jaar uitgereikt aan Andries van der Haghen en Jacob Vredericx. Beide heren waren reeds een poos actief met de hennepklopper De Doos. De zaken gingen hun waarschijnlijk voor de wind zodat zij zich een tweede molen konden veroorloven. Erg lang zou Andries van der Haghen niet actief blijven met de nieuwe molen, hij stierf kort na de oprichting hiervan in 1640. Op 20 april van dat jaar verkocht de weduwe van Andries van der Haghen het aandeel van haar man voor Fl.1109,- aan Poulus Claesz.
Na het overlijden van zowel Poulus Claesz. als Jacob Vredericx. verkochten hun erfgenamen ¾ aandeel in De haan aan de gezamenlijke rolreders voor Fl.750,-. Dit gebeurde op 9 oktober 1671, op die dag kochten de rolreders het merendeel van de aandelen in vier Krommenieër hennepkloppers.

De rolreders.
De verwerking van hennep tot touw en zeildoek is in het verleden een van de grootste industrieën van Krommenie geweest. Naast de 13 hennepkloppers waren er ook een groot aantal zeildoekwevers actief, dit waren doorgaans thuiswerkers. De eigenaren van de eerste hennepkloppers werken zelf met de molen en produceerden hun product in opdracht van de rolreders.
De rolreders kochten zelf de hennep in en lieten het op een van de molens beuken. Wanneer het product klaar was lieten zij het bij de thuiswevers tot zeildoek verwerken. Dit zeildoek werd door de rolreders weer opgehaald en verkocht.
Tot het midden van de zeventiende eeuw waren de rolreders afhankelijk van de hennepkloppers. De rolreders bezaten zelf geen molens. Dit betekende dat de molenaars van de hennepkloppers een monopoly positie bezaten en op die grond dus partijen hennep konden weigeren of een hoge prijs voor het beuken konden vragen.
Halverwege de zeventiende eeuw sloten de Krommenieër rolreders een verbond. Met gezamenlijk kapitaal besloten zij om de aandelen van de moleneigenaars te kopen. De grootste transactie vond plaats op 9 oktober 1671, toen de gezamenlijke rolreders het merendeel van de aandelen in de hennepkloppers De Weldragende Kersenboom, De Zwaan, De Haan en De Witte Duif kochten. In de jaren die daarop volgden kwamen ook de andere molens in bezit van de gezamenlijke rolreders.
Deze onderneming bleef tot 1865 bestaan en werd toen ontbonden. De 10 overgebleven aandeelhouders verdeelden de vijf resterende molens onder elkaar.

Veel meer gegevens zijn er over deze hennepklopper niet voorhanden. Na de ontbinding van het contract der rolreders in 1865 kwam De Haan hoogst waarschijnlijk in bezit van Simon Planteijdt. Hij zou tot zijn dood met deze grote hennepklopper blijven werken. Het einde van De Haan kwam in het jaar 1890, toen de erfgenamen van Simon Planteijdt de molen voor sloop verkochten. De molenschuur met enkele bijgebouwen bleven staan en gingen dienst doen als opslagruimte voor garen. Dit alles werd in 1901 gesloopt.

Bronnen:
“de Zaende” 3e jaargang 1948 blz. 355-356
“Duizend Zaanse Molens” P. Boorsma 1968 blz. 204
“Krommenie, zevenhonderdvijftig” uitgave van het historisch genootschap Crommenie 2001 blz. 121
www.duizendzaansemolens.nl R. Couwenhoven
F. Rol, Zaandijk.