Molen Het Fortuin (mosterdmolentje), Krommenie

Krommenie, Noord-Holland
v

korte karakteristiek

naam
Het Fortuin (mosterdmolentje)
modeltype
Onbekende windmolen
functie
mosterdmolen
bouwjaar
verdwenen
toestand
verdwenen
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
06655 v
oude dbnr.
V3205
Meest recente aanpassing

locatie

plaats
Krommenie
plaatsaanduiding
aan de Nauernase Vaart wz., vlak bij de grens met Assendelft
gemeente
Zaanstad, Noord-Holland
streek
Zaanstreek
geo positie
X: 113248, Y: 500966
N: 52.49481, O: 4.77241

constructie

modeltype
Onbekende windmolen
krachtbron
wind
functie
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
verdwenen
bouwjaar
verdwenen
verbrand
geschiedenis
Over deze mosterdmolen die de naam Het Fortuin droeg zijn maar weinig gegevens voorhanden. Het bouwjaar van de mosterdmolen is nimmer gevonden.

De molen raakte op 4 augustus 1823 door onbekende oorzaak in brand en werd geheel verwoest. De eigenaar was toen Dirk Fadrix of Fadiks (Belonje schrijft Faderix).
Hij was in 1789 van Amsterdam naar Krommenie verhuisd, waar hij dat jaar voor 600 gulden een huis en erf ten zuiden van de kerk kocht. De koopman Dirk Fadrix staat in het kadaster van 1832 vermeld als eigenaar van een huis en erf op perceel Crommenie en Crommeniedijk B 596. Dat is tegenwoordig Evenwichtstraat 6, 52.498450, 4.768871.

Bronnen:
- “Duizend Zaanse Molens” P.Boorsma 1968 blz. 206
- “Brandkroniek, vanaf 1656 tot september 1906” N. van Pomeren 1906 blz. 18
- Onderzoek van Ron Couwenhoven, 30 april 2017.

aanvullingen

trivia
De coördinaten zijn gebaseerd op die van verfmolen Het Fortuin.
-----

De vermeldingen van voor een mosterdmolen aan het polderbestuur van De Schermer betaalde erfpacht moeten op een vergissing of een vergeten aanpassing berusten, en hebben betrekking op de verfmolen. Het kwam wel voor dat een windbrief voor een bepaald type molen werd aangevraagd, waarna hij later toch een andere functie had gekregen. Waarschijnlijk is dat in dit geval ook gebeurd. Mosterdmolens komen niet eerder dan 1696 voor. Het is erg onwaarschijnlijk dat er in 1647 een mosterdmolen werd gebouwd en daarna een halve eeuw geen enkele meer. Dirck Jansz wordt op 14 mei 1649 genoemd bij zijn aanvraag voor een windbrief, waarbij sprake is van een verfmolen. In het maatboek van Krommenie komt hij ook uitsluitend voor als verfmolenaar en in het maatboek is nergens sprake van een mosterdmolentje.

Na de sloop van de verfmolen Het Fortuin werd er vermoedelijk op het erf een mosterdmolentje gebouwd dat naar de gebruiken van de tijd vernoemd werd naar zijn voorganger: Het Fortuin. Dat moet dan wel na 1819 zijn gebeurd, want op de bekende molenkaart van landmeter T. Monsieur uit dat jaar komt geen molen met de naam Het Fortuin in Krommenie voor.

Hoe Belonje tot de conclusie kwam dat er een mosterdmolentje met de naam Fortuin bestond, is niet duidelijk. Boorsma heeft deze gegevens zo overgenomen in Duizend Zaanse Molens. Zelf heb ik nergens gegevens over dit mosterdmolentje kunnen vinden. De brandkroniek van DZM werd samengesteld door Gerrit Jan Honig uit Zaandijk op basis van talloze brandkroniekjes in de uitgebreide familiecollectie Honig. De brand wordt ook in brandkroniek van Van Pomeren vermeld.

Het koppelen van de naam Andries Korf aan de mosterdmolen is m.i. een fout van Belonje. Korff nam de molen in 1812 voor 7280 Fr. francs (3800 gulden) over van de firma Oosterhoorn & Lakeman. Hij was koopman en molenaar in Den Helder. Een latere connectie met Krommenie dan 1812 is er niet.
Ron Couwenhoven, 30 april 2017.