Molen De Kleine Poort, Koog aan de Zaan

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1685

verdwenen

1838

gesloopt

voorganger

Koog aan de Zaan (Veerzager van Jan Everts)

geschiedenis

Op de Koog stonden in ieder geval drie molens die de naam De Poort droegen. Dit maakt het erg lastig om de juiste gegevens bij de juiste molen te vinden. Zeer waarschijnlijk zijn enkele van deze gegevens bij de verkeerde molen geplaatst, nader onderzoek kan misschien wat meer duidelijkheid brengen in de Koger Poorten-familie.

Hoogstwaarschijnlijk was de windbrief die op 25 januari 1685 aan Maerten Poort werd uitgereikt bestemd voor dit molentje. Op het erf waarop De Kleine Poort werd gebouwd had eerder al een kleine zaagmolen gestaan, welke in 1674 was gesloopt.

Verder zijn er maar weinig gegevens over De Kleine Poort voorhanden. In 1733 stond de molen op naam van IJsbrant Engelsz. Deze Koger houtzager werkte ook met de paltrok De Groene Jager. Hoe lang precies Engelsz. met De Kleine Poort actief bleef is niet bekend. Vermoedelijk deed hij de molen omstreeks 1740 van de hand.

Op 29 september 1763 werd De Kleine Poort gekocht door Dirk Span. Deze houthandelaar werkte o.a. met de Koger balkenzager De Tulp. Dirk Span kocht de molen voor ƒ 250 van de erfgenamen van Jacob Verwer. Gezien de hoogte van het bedrag dat Span voor De Kleine Poort betaalde, kan worden aangenomen dat het hier om een kleine molen ging.

In 1777 was Span nog steeds de eigenaar.
De molen staat op de kaart van T. Monsieur uit 1819, hij wordt daarop echter gewoon De Poort genoemd. Op 5 maart 1824 kocht Dirk Kruithoofd de molen.

Kruithoofd ging 14 jaar later failliet. Op 15 september 1838 kocht de Koger industrieel Cornelis Claasz Honig de molen inclusief het erf voor ƒ 1500. De molen werd echter niet meer in gebruik genomen en kort daarna gesloopt. Op dezelfde dag had Honig ook de paltrok De Groene Jager gekocht. Mogelijk kocht hij De Oude Poort om zich zo van een concurrent te ontdoen.

Bronnen:
- “Duizend Zaanse molens” P. Boorsma 1968 blz. 152
- www.duizendzaansemolens.nl R. Couwenhoven
- "1100 Zaanse Molens", Ron Couwenhoven 2015, blz. 175.

NB Het is onduidelijk of dit een bovenkruier op een schuur was, of een paltrok. Op de kadasterkaart staat de molen als rechthoek getekend, niet omgeven door water.
Bij de verkoop in 1838 werd de molen als paltrok verenzager aangeboden.