Molen De Kogmeeuw (1e)/ De Schijtjager, Zaandam-Oost

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1690

verdwenen

1747

gesloopt

opvolger

Zaandam-Oost (De Kogmeeuw (2e)/ De Schijtjager / De Kokmeeuw)

geschiedenis

In welk jaar de oliemolen De Kogmeeuw werd gebouwd blijft vooralsnog onduidelijk. De eerste vermelding dateert van 1690 als belending. De molen was vermoedelijk een wipmolen: een schijtjagertje was Zaans voor een kort jasje met een rond achterpand, dat had wel iets weg van de contouren van een wipmolen.

Op 13 september 1699 werd er een volmachtiging gegeven voor ”de gemeenschap of societijt van oly slaen met de molen de Kockmeeuw”.

De lading van De Kogmeeuw werd op 23 mei 1723 door zijn eigenaren Claes en Huybert Ouwekees tegen brand verzekerd bij een assurantiecontract. Kort hierna werd deze verzekering opgezegd en lieten de beide heren Oudekees de lading van hun molens tegen brand verzekeren in het op 14 juni 1727 opgerichte olieslagerscontract voor ladingen. Voordien was het enkelwerks oliemolen, maar vanaf nu stond er een dubbel oliewerk in. Naast de Kogmeeuw, bezaten de heren Oudekees de Zaandijker oliemolen “de Koperslager”. Korte tijd later werd de Kogmeeuw verkocht aan Jan Kee de Jongh uit Koog aan de Zaan, op wiens naam de molen op 1 juli 1733 werd opgenomen in het OC voor de opstallen.

Vermoedelijk voldeed de Kogmeeuw niet aan de eisen van Jan Kee, want in 1747 (Boorsma schrijft 1749) liet hij de molen slopen en vervangen door een nieuwe. De eerste Kogmeeuw was een kleine molen, zijn opvolger was een grote achtkante bovenkruier, waarvan de kap in eerste instantie met hout bekleed was.

Bronnen:
- “de Zaende” 4e jaargang 1949 blz. 298
- “Gedenkboek van het olieslagerscontract” 1912
- “Duizend Zaanse Molens” P. Boorsma 1968 blz. 135
- “Zaanse Windmolens” P. Boorsma 1939 blz. 106-107
- "1100 Zaanse Molens", Ron Couwenhoven 2015, blz. 144.