Molen De volmolen van Van der Meij / De Karn, Alkmaar

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1596

verdwenen

circa 1698

voorganger

Alkmaar ((Ros?)volmolen)

opvolger

Alkmaar (Het Lam / 't Lammetje)

geschiedenis

Dit was de eerste windgedreven volmolen van Holland.

De Alkmaarse stadstimmerman Maerten Pietersz. van der Meij kocht in augustus 1595 samen met Gerrit Claesz. Schuijt een perceel grond ten zuiden van het Zeglis, waar een volmolen (rosmolen) stond. In september 1595 verleenden de Staten van Holland aan Van der Meij het octrooi voor een windgedreven volmolen, waarna hij werd gebouwd.

In juli 1596 verkreeg Van der Meij ook in Utrecht het octrooi, en plaatste ook daar een molen. Tevens gaf Van der Meij in 1608/1609 toestemming voor de bouw van de volmolen van Thomas Leenertsz. en Jan Maertsz. (Tenbruggencatenummer 07909).

Overigens is Maerten Pietersz. van der Meij bij Alkmaarders meer bekend als de man die tijdens het beleg in 1573 een in een polsstok verborgen brief uit de stad naar Sonoy smokkelde. André Nuyens en Wim Schreuder maakten er een kinderboek over: Een brief in een polsstok -- Over het Spaanse beleg van de stad Alkmaar in 1573, Zeist, Uitgeverij Christofoor, 2000.

Bron: De industrie- en korenmolens van Alkmaar, door Leo den Engelse en Pieter Schotsman +, in Alkmaar op de Wind, 2007.

-----

Ten Bruggencate meldt dat de molen in 1609 is verkocht aan de gebroeders C. en A. Alpherts.

Op 22 juni 1609 werd voor de erfpachtsom van 2 pond 10 schelling een windbrief (het recht om een molen te mogen bouwen en exploiteren) voor een volmolen te Alkmaar, buiten de Boompoort, verstrekt aan Cornelis en Adriaen Alphertsz., burgers van Alkmaar.
Bron en algemene informatie: www.gahetna.nl, index Grafelijkheidsrekenkamer: windrechten (molens).

Ten Bruggencate meldt verder dat de molen 'aan 't Seggelis, op 't Huysarme Landt, buiten de Boompoort' stond. Als bron geeft hij het Archief rekenkamer der domeinen van Holland, 5de register van appointementen, inventaris nr. 163. Dit is dezelfde bron waar de bovenstaande index uit is samengesteld, maar het in september 1595 verleende octrooi komt in ieder geval niet terug in de index van de windbrieven.

Mogelijk was de verlening van de windbrief vergeten (of niet nodig bij de verlening van het octrooi) en is dat de reden dat de gebroeders Alpherts in 1609 alsnog een windbrief voor de bestaande volmolen moesten aanvragen.

-----

Als volmolen bleef de molen zeker tot 1615 in bedrijf. In 1622 kwam ervoor in de plaats / werd de molen omgebouwd tot houtzaagmolen De Karn. Vanaf 1698 is er sprake van pelmolen Het Lam.

Bron: Molenpost 78, blz. 7.

Uiterlijk en positie de molen op de kaart van Drebbel uit 1597 en de kaart van Claes Iansz. Visscher uit 1635 bij Tenbruggencatenummer 07909 lijkt te verschillen. Dat doet vermoeden dat de volmolen is vervangen door een zaagmolen, niet omgebouwd, maar het is gezien de schaal van die laatste kaart niet met zekerheid te zeggen.