Molen van Monster, Monster

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

< 1300

verdwenen

1882

verbrand

opvolger

Monster (De Vier Winden)

geschiedenis

Waar nu molen De Vier Winden staat sinds 1882, stond hier reeds op dezelfde plaats een molen (type onbekend).

Op 17 september 1311 schonk de eigenaar van de molen, Diederic van de Wale, de molen met het windrecht te Voswijk aan zijn neef Jan I van Polanen in leen. De exploitatie van de korenmolen, met het daaraan verbonden windrecht, was voor Jan I van Polanen een grote inkomstenbron. Iedereen in het toen grote ambacht van Monster was namelijk verplicht zijn graan op deze molen te laten malen.

Toen de bezittingen van de Polanes in 1404 op de graven van Nassau waren overgegaan, waren zij het die de molen in achterleen uitgaven tegen bedragen die varieerden van 50 tot 100 pond per jaar.

Omstreeks 1600 had de graaf van Aremberg de molen in leen van prins Maurits. Daarna Mr. Johan van Hoof, advocaat bij de Grote Raad van Mechelen, met zijn zuster Jonkvrouwe Johanna van Hoof, die op 23 Mei 1620 de molen overdroegen aan Gerrit Janszoon. Prins Maurits ging akkoord met deze overdracht, waarna Gerrit Janszoon zich Gerrit Janszoon van Voswijk ging noemen.

In 1667 bleek Cornelis Corneliszoon van Veen de molenaar te zijn. Zijn weduwe gebruikte de molen nog in 1695, maar omstreeks 1700 kwam Hendrik Holierhoek Pleunzoon op de molen, in 1747 opgevolgd door Teunis van der Knijff. Daarna was Cornelis Kouwenhoven molenaar, vervolgens Jeremias Kouwenhoven, die de molen op 7 mei 1799 overdroeg aan Huybert Burgersdijk, een molenaarszoon uit s-Gravenzande.

Uit de oude verpondingsboeken blijkt dat de molen als belastingobject ook belangrijk was.
In 1610 werd de molen aangeslagen voor 63 gulden en 5 stuivers, naar huidige maatstaven een flink bedrag; in 1622 was dit 83 gulden en 4 stuivers. Enkele jaren later werd het bedrag echter verlaagd tot 66 gulden, in 1635 werd dit zelfs 41 gulden en 10 stuivers. De Gouden Eeuw was voor de Monsterse molenaar weer niet zo'n gouden periode. In 1695 werd de molen weer aangeslagen voor 91 gulden en 10 stuivers.

Met de Monsterse economie ging het toen weer wat beter, met name door de opkomst van de tuinbouw en doordat de ontvolking tot staan was gebracht. De huidige molen werd in 1882 gebouwd, toen de houten molen in de nacht van 24 op 25 maart 1882 door brand werd verwoest.

'De Standaard' van 27 maart 1882:
De korenmolen op ongeveer 10 minuten afstand van Monster is in den afgeloopen nacht tot den grond toe afgebrand. Aan blusschen viel niet te denken. De wind woei uit het noordwesten. Gelukkig was hij in het begin van den nacht van richting veranderd, zoodat nu de bijbehoorende woningen geheel veilig bleven.
De molen was tegen brandschade verzekerd. Omtrent de oorzaak is nog niets met zekerheid bekend.
Leo Middelkoop, 29 mei 2014.