Molen De Oude Molen, Schijndel

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1346

1716 vernield en herbouwd

verdwenen

1811

verplaatst

verplaatst naar

Schijndel (De Oude Molen (verplaatst))

geschiedenis

Een eind zeventiende-eeuwse notitie die zich tot de brand in het gemeentehuis bevond, luidde: "Den utgeef brieff van den Molen van Schijndel is van den jaere 1346 van Hertog Jan (III) van Brabant Ende van Hertog Philips van den 22en July 1463."

Op vrijdag na Passiezondag van het jaar 1348 beloofden de heer Leunis van Erpe, pastoor van Oss, Egidius van Ghele en Henric van Houtum, een cijns van 116 "pont" aan heer Jan van Wijfliet, ridder, heer van Blaersfelt. Als onderpand stelden zij de Schijndels windmolen met de olieslag en het dwangrecht, zodat zij daarvan de eigenaars moeten zijn geweest.
Op maandag, na zondag Reminiscere anno 1369 verkochten Aert Gielisz. van Ghele en Yewan van Vanderic aan Hendrik Blys van Zeelst, een pacht van 3 mud rogge, uit de helft van de windmolen van Schijndel en uit de helft van de watermolen ten Steen in Berlicum (Middelrode).

Ook in latere jaren werden beide molens aan dezelfde persoon verkocht of verhuurd. Blijkens een akte van uitwinning (executoriale verkoop) van 9 mei 1460 werd Arnold Stamelaert toen eigenaar van beide molens, door middel van inbeslagneming, dat door hertog Philps de Goede in 1463 werd bevestigd. Voor 1490 had hij de molens geschonken aan het Groot Gasthuis te Den Bosch, dat ze verpachtte. In 1488 aan Jan Smolders en in 1496 aan Lambertus van Gerwen.

In de nacht van 3 op 4 maart 1716 werd de molen door een zware stom vernield.
De Schijndelse tiendenkaart uit 1757, welke op het gemeentehuis wordt bewaard, situeert de molen aan de
Molendijk.
In 1808 werd de molen door de bliksem getroffen.

-----

De Haagsche Courant, 18-05-1808

's HERTOGENBOSCH, den I7 den avond van den 5 dezer, omtrent 7 uur , werd, van den wind-koorn-molen te Schyndel , gelegen 3 uuren van deze stad, door een zwaaren bliksemslag, eene roede , de borst , de geheele kap, de kast, het stormeind, de koning van den boekweit-molen, de naald, de onderste balk op de voeghouten, en de aanzedel geheel verbryzeld; twee yzeren banden, ter dikte van omtrent 2 duimen, vierkant om den as liggende, in stukken geslagen, en de as, eene kruisplaat en een muur, waarop de molen staat, merklyk beschadigd. De Molenaar, zyn zwager en zyn knegt, die zig ten tyde van dit ongeval, op den molen bevonden, zyn, niettegenstaande aan het aangezigt en den rug, werden gewond, en de haaren van hun hoofd waren verbrand, egter op eene wonderbaare wyze, in het leven gespaard. De brand , door dit ongeval op onderscheiden plaatzen van den molen, ontstaan, is daarboven door gemelde persoonen, nog spoedig gebluscht, en het overgebleven gedeelte van den molen alzo gelukkig behouden.

Ingestuurd door Caroline Schaeffer, 16 mei 2021

-----

Journal du département des bouches du Rhin. 31 mei 1811

SCHYNDEL, den 23 Mei.
Eene vrij zonderlinge vertoning wekt thans den aandagt op van alle de inwoonders dezer gemeente.
* Een der ingelanden , van dit departement doet deszelfs koorn-windmolen geheel en gaaf van zijne oude standplaats tot eene andere, een goed half uur, verre van de eerste afgelegen, vervoeren. De behendigheid, waarmede die molen, zijnde een der zwaarste welke binnen dit departement gevonden worden, op den gelijken grond is gebragt, en de weinige omslag met welke dit zwaar . ligchaam nu dagelijks regt overeind twee hondert stappen ver vooruit word gezet doen eer aan den konstenaar A. Hombergen Mr. molenmaker wonende te Udenhout, eene gemeente binnen - dit departement, dewelke dit werk ten uitvoer brengt. Hij rekent slechts veertien dagen nodig te hebben tot het volkomen vervoeren van den molen» waar van in dit departement noch geen voorbeeld gezien is.

-----

De Rotterdamsche Courant van dinsdag 4 juni 1811 meldt:
De molenmaker A. Hombergen te Udenhout wonende, is bezig om de koornmolen van Schyndel, de grootste uit dit departement, in deszelfs geheel, omtrent een half uur verre, te vervoeren, waartoe hy reekent veertien dagen noodig te zullen hebben; vorderende yder dag tweehonderd stappen. Het zonderlinge, zoo wel als de eenvoudige bewerking, wordt door velen bewonderd.

Bron: De Pegstukken 1845-1995 en andere Schijndelse molens, Bart Mols 1995, Uitgeverij Europese Bibliotheek.