Molen (standerdmolen), Eerste Exloërmond

aanvullingen

trivia

Archeologen van de Rijksuniversiteit Groningen hebben in een weiland langs de weg van Exloo naar Tweede Exloërmond de resten van een molen blootgelegd. Geschat wordt dat de molen in de 17e of 18e eeuw is gebouwd.

De vondst werd gedaan door de eigenaar van het weiland die een aantal 'lastige palen' uit de grond wilde trekken. Uit een nader onderzoek bleek dat de palen een constructie vormden die de onderzoekers doet denken aan de fundering van een molen.

Volgens W.A. Casparie van de universiteit kan nog niet worden gezegd worden om welk type molen het gaat. "Vroeger moet de molen aan de oever van de Hunze gestaan hebben. De molen zou dan gebouwd moeten zijn op de laagste plek in de Hunze", aldus de heer Casparie.

Van de molen is alleen de fundering van takken en keien overgebleven. "De molen moet zorgvuldig afgebroken zijn, want gebruiksvoorwerpen hebben we ook niet gevonden." zegt de heer Casparie. De vondst van een paal, die op een molenwiek lijkt noemt dr. Casparie de belangrijkste aanwijzing dat het bouwwerk een molen is geweest.

jnjv. krantenartikel archief dhr. H. Blaauw, 21 10 1976
-X-

De onlangs blootgelegde fundamenten en paalresten aan de weg van Exloo - Exloërmond, in het dal van de Hunze, blijken afkomstig te zijn van een oude standerdmolen die op het ogenblik in het openlucht museum te Arnhem staat. Uit naspeuringen van de heer H. Blaauw uit Loon blijkt dat deze molen maar korte tijd de omgeving van Exloo heeft gesierd.

Het was een open standerdmolen en zij deed dienst als korenmolen. Mulder op de molen was P. Smit die hem huurde van eigenaar R. Spier, een landbouwer in Musselkanaal. Gebleken is dat deze molen afkomstig was uit de gemeente Peize, waar hij als gesloten standerdmolen aan de Zuidzijde van de Roderweg ook al werd gebruikt als korenmolen

Door de ongelukkige plaatsing van de molen, ongeveer twee kilometer buiten Exloo en onvoldoende aanvoer van koren - de capaciteit was gebaseerd op 1200 zielen die er waarschijnlijk niet geweest zullen zijn - moest het bouwwerk worden afgebroken en verhuisde het naar de gemeente Onstwedde. In de buurtschap Mussel werd de molen in 1869 weer opgebouwd om koren te malen. Het bovenrad vermeldde: Roelof Popkes Mulder.
Anno 1827 den 1 July; Popke Roelofs Mulder. Peize den 1 July 1827 en Harm Klasen de Man Molenmaker 1827

In Mussel heeft de molen gestaan tot 1943, in welk jaar hij zou worden verplaatst naar Haren - Harendermolen, waar vroeger ook een standerdmolen moet hebben gestaan.
De onderdelen werden opgeslagen, maar aan herbouw kwam men niet toe. Uiteindelijk belandde deze molen - die een van de oudste van Drenthe is - in het openlucht museum van Arnhem.

De heer Blaauw, molenkenner bij uitstek en samensteller van een Drents molenboek, dat naar verwachting volgend jaar uitkomt, heeft de gegevens doorgezonden naar de Rijksuniversiteit in Groningen, waar men ze verder zal uitwerken. In de buurt van Ter Apel staat nog een standerdmolen die als twee druppels water gelijkt op de 'Exloër' molen.

jnjv: krantenknipsel archief dhr. H. Blaauw, 18 11 1976
-----

Molen op geen enkele kaart gevonden. De locatie is een gissing gebaseerd op de beschrijving, de oude loop van de Hunze (Achterste Diep) en de oude ligging van de Oude Dijk.
Red.